Buzağılarda sinirsel belirtilerle sık sık karşılaşırız. Bu belirtilerin arkasında neler var?
Sinirsel belirtiler bazen diğer genel belirtiler ile birlikte, kombine olarak da görülür. Belirtiler buzağıların kaç günlük olduklarına göre değişen şekildedir. Süt içen, yem yiyen, katı yem tüketimine ve silaj tüketimine başlayan buzağıların problemleri ile sinirsel belirtiler farklıdır.
Belirtiler olarak; şaşılık, dönme, titreme, hızlı soluma, körlük, boynun geriye doğru kasılması, dengesizlik, durgunluk, iştahsızlık, yutma güçlüğü, gözlerin havaya dikilip bakılması, kas zayıflığı, yatar pozisyon, ağızdan aşırı salya akıtma, nöbet şeklinde sinir krizleri, diş gıcırdatma, başı bir yere dayama, emme refleksinin olmaması, başı veya boynu düz tutamama, ayakta durma güçlüğü, gözde boz bulanık görüntü, şişmiş gözler, gözlerin fırlaması, ıkınma, istemsiz hareketler, sendeleme gibi belirtileri sayabiliriz.
Çoğunlukla bu sorunlar açlık, aşırı zayıflama ve ölüm ile sonuçlanır.
Sinirsel hastalıklar başka hastalıkla birlikte seyredebilir. Örneğin; göbek yangısı, eklem yangısı, ishal, solunum yolu enfeksiyonları, orta kulak yangısı sinirsel belirtilerle bu hastalıkların belirtilerinin beraberce izlendikleri vakalar halinde ortaya çıkabilir.
Sinirsel hastalıklara nelerin sebep olduğunu bilmemiz, teşhis etmemiz ve eğer mümkünse tedaviyi ona göre yapmamız gerekir.
Buzağılarda görülen sinirsel hastalıkların arkasında çok çeşitli sebepler vardır.
Bunların başında septik menenjit’i sayabiliriz. Doğmasal anomaliler ise zaten hemen göze çarpan durumlardır.
Doğmasal anomaliler dışında akla gelen hastalıkları sıralayalım;
Thiamine (B1 vitamini) eksikliği, A vitamini eksikliği, Haemophilus somnus (Histophilus somni) enfeksiyonları = TEME, toksinler, Coccidiosis (Koksidiyoz) sinirsel şekli, Neospora caninum enfeksiyonu, kurşun zehirlenmesi, Fusobacterium necrophorum tarafından oluşturulan beyin apseleri, Mycoplasma bovis tarafından oluşturulan beyin yangıları, E.coli, Streptococ, Pasteurella, Chlamidia pecorum, Trueperella gibi mikropların beyne ulaşmasıyla ortaya çıkan beyin ve beyin zarı yangıları.
BVD ve IBR gibi viral hastalıkların sinirsel şekilleri, listeriosis, tetanoz gibi hastalıklar sinirsel hastalıklar olarak karşımıza çıkan sorunlardır.
Ayrıca; Salmonella, Klebsiella, Staphylococcus, Clostridium perfingens tip D, Camphylobacter gibi bakteriler de sinirsel problemlere yol açabilirler.
Görüldüğü gibi karşımızda uzun bir liste vardır. Besleme, virüs, bakteri kaynaklı hastalıklara doğru teşhis koymak tedavi için şarttır. Teşhis laboratuvar muayeneleriyle mümkündür.
Asıl hastalık teşhis edilir veya laboratuvara beyin-omurilik sıvısı gönderilir.
Erken ve doğru teşhis ile tedavisi mümkün olan hastalıklar vardır.
Antibiyotiklerle, vitaminlerle ve belirtilere yönelik diğer tedavi yöntemleriyle iyi sonuç alınabilecek vakalar söz konusudur. İleri vakalarda, viral hastalıklarda, septisemi ile kombine olan durumlarda genellikle iyi sonuç alınamaz.
Hipomagnesemik (Magnezyum eksikliğine bağlı) durumlarda Magnezyum, B1 vitamini eksikliklerinde B1 vitamini enjeksiyonları iyi sonuçlar verir.
En doğru yöntem koruyucu hekimlik ve uygun şekilde sürü yönetimidir.
Doğumda göbek kordonunun temizlenmesi, ağız sütünün en kısa sürede, uygun miktarda içirilmesi ve uygun aralıklarla tekrarı çok önem taşır. İyi gözlem, kuru ve temiz barınaklar coccidiosis (Koksidiyoz) için alınacak başlıca önlemlerdir.
İşkembe sağlığı, sütten kesme dönemindeki stresin önlenmesi, küflü ve bozulmuş yemlerden, özellikle silajdan uzak durmak gerekir. Küflü ve bozuk silaj Listeriosis’e sebep olacağı gibi, karaciğerdeki toksik etkiler beyinde sorunlara sebep olabilmektedir. Bu yönde dikkatli olunmalıdır. Vücutta B1 vitamini (Thiamine) sentezini ya da kullanımını engelleyen sülfür, sülfat içerikli gıdalar veya sular, işkembedeki yararlı mikroorganizmaların yok olmasına sebep olan aşırı karbonhidrat ile besleme PEM (poliencephalomalasi) hastalığına yol açacağından, beslemede bu konulara özen gösterilmesi şarttır.
Aşısı olan hastalıklara karşı sistemli aşı yapılması gerekir. IBR, BVD, E.coli, Clostridyum perfingens Tip D, Haemophilus somnus (Histophilus somni), Pasteurella gibi.
Sinirsel belirtiler gösteren buzağılar için basit, tek bir teşhis ve basit bir tedavi şekli söz konusu değildir.
Arkasının iyi araştırılması sürünün geleceği için büyük önem taşır. Laboratuvar muayeneleri ve koruyucu hekimlik uygulamaları ihmal edilmemelidir.
