İneklerin dört gizli derdi vardır. Sahiplerine sorulduğunda çoğunlukla bu hastalıkların veya bu sorunların ineklerinde olmadığını söylerler. Çünkü, adı üstünde, gizli dertlerdir. Bunları sayarsak; gizli hipokalsemi, gizli asidoz, gizli ketosis ve gizli mastitis’dir.
İneklerin sahibine aynı soruyu başka türlü sorarsak yanıtları değişir. Topallık, kısır inek ve kör meme gibi sorunlarınız oluyor mu? şeklinde sorduğumuzda “evet” deme ihtimalleri yüksektir. Süt sığırcılığı işletmeleri sahiplerine, yöneticilerine veya kâhyalarına aşağıdaki problemler, hastalıklar size tanıdık geliyor mu? şeklinde bir soru yönelterek gizli dertlerin varlığını ortaya çıkarabilir, böylece önlem alınmasını sağlayabiliriz.
İşletmenizde meme körelmesi, doğumu takiben ineklerin hızla zayıflaması, topallık, tırnak çürüğü, süt veriminde azalma, sütün pik seviyesine bir türlü ulaşamaması, pik seviyesinde kalamama, döl tutma güçlükleri gibi sorunlar size tanıdık geliyor mu?
Aslında, bunlar birer hastalık değil, birer sonuçtur. Çoğunlukla sürüden zorunlu çıkarma sebebi olan kısır inek, kör meme ve topallık ineklerin kasaba gitmesine sebep olan durumlardır. Tümünün arkasında sürü yönetimi ilkelerine tam uymama, besleme hataları, özellikle kuru dönemde yanlış besleme gibi başka problemler vardır. Fakat biz her zaman sonucu görür, oraya kadar gelen yolu görmeyiz.
Her bir gizli derdin arkasındaki sorunları bilir, açığa çıkarır ve önlemlerini alırsak inek ve döl kaybı yaşamayız.
Doğum öncesi, ineklerin kuru dönemlerinde, sağımı yapılan ineklerle uğraşmaktan, diğerlerine bakma konusunda ihmallerimiz olur. Halbuki kuru dönemdeki inekler kısa süre sonra bize yavru verecek, ardından da bolca süt vermeye başlayacaklardır. İhmal edilir, konforsuz barınaklarda tutulur, bir de ek olarak yanlış beslenirlerse gizli hipokalsemi ve ketosis doğumu takiben ilk önce başlarına gelebilecek dertlerdir.
Yemleme hataları gizli asidoz ve klinik asidozu davet eder. Sağım öncesi memelerin doğru hazırlanmaması, sağım esnasındaki hatalar, sağım makinelerinin yanlış kullanılması, “Kuru ve Temiz” ilkesine çiftliğin her yerinde uyulmaması gizli mastitisin ve klinik mastitisin sebebidir.
Bilinen, görülen hastalıklarla mücadele daha kolaydır. Sürekli ineklerin için için çektikleri gizli dertler birgün ineğin kaybı ile sonuçlanır. Diğer yandan buzağı sayımıza bakar ve inek sayımızla örtüşmeyecek sayıda olduklarını görürüz. Bu da “döl kaybı” demektir.
Sonuç olarak süt sığırcılığı işletmelerini birer dedektif gibi inceleyerek, eğer varsa, gizli dertleri ortaya çıkarmak, sonra da bunlara sebep olan asıl konulara eğilerek, önlemler almak gerekir.
