Sığırlarda ve özellikle de yeni doğum yapmış ineklerde bazen kanlı dışkı ile seyreden hastalıklar söz konusu olabilir.
Kanlı dışkı; içinde kan pıhtıları görülen ishaller veya katran renginde dışkı şeklinde göze çarpar.
İneklerde doğumu takip eden günlerde daha çok görülme sebebi doğumla ilgili stres ile ilişkilidir.
Öncelikle sığırlarda kanlı dışkı ile karşımıza çıkabilecek olan hastalıkları listeleyelim;
İlk akla gelen 2 önemli hastalık vardır. Birincisi sığırların kanlı bağırsak hastalığı, ikincisi ise sığırlarda kış ishalidir. Bunlar dışında, hastalığın şiddetine göre, dışkıda kan ile veya katranımsı dışkı şeklinde karşımıza çıkabilecek hastalıklar da vardır.
İşkembe kelebekleri yani, paramphistomum adı verilen parazit, EHD=Epizootik Hemorajik hastalık, theileriosis (taylerioz), coccidiosis, salmonellosis, BVD-MD ve abomasum ülserine yol açan tüm hastalıklar bu listede yer alır.
Sığırların kanlı bağırsak hastalığı yabancı literatürde Haemorragic Bowel Syndrome (HBS) ve Jejunal Haemorragic Syndrome (JHS) olarak geçen, bazı yerlerde “ölü bağırsak” olarak adlandırılan bir hastalıktır. Küflü yemler başlıca sebeptir. Küflü yemlerde bulunan Aspergillus fumigatus’un toksinleri ile bağırsakta zaten bulunmakta olan Klostridyum perfringens birleşerek bu hastalığı oluşturur. Doğum sonrası stresi ile birlikte ortaya çıkan bu sendrom öldürücü olabilir.
Sığırlarda kış ishali veya kış dizanterisi koronavirus tarafından oluşturulan dışkıda kan ile ortaya çıkan bir ishaldir. Beta Coronavirus1, BoCv veya BCV olarak bilinen etken özellikle kış aylarında ineklerde gözlendiği için bu isim verilmiştir.
İşkembe kelebeği adı verilen parazit yani Paramphistomum bazen kanlı ishal ile birlikte görülür.
EHD (Epizootik Hemorajik hastalık) sineklerle (culicoides) nakledilen bir orbivirus enfeksiyonudur. Etken EHDV 1 – EHDV 2 virüsleri olup, geyik hastalığı olarak bilinir. Ancak bu hastalık sadece geyiklerde değil, tüm geviş getirenlerde (ruminant) görülebilir. Ülkemizin batısında 2007 yılında sığırlarda görülmüştür.
Taylerioz (theileriosis) yazın kenelerin bulaştırdığı bir kan paraziti hastalığı olup ileri safhasında, diğer belirtilerle birlikte, kanlı ishalde görülebilir.
Coccidiosis Eimeria adı verilen bir protozoa’nın oluşturduğu hastalıktır. Özellikle buzağılarda kanlı ishal veya koyu renkli dışkı ile kendini gösteren hastalık bazen, çok şiddetli vakalarda ergin sığırlarda aynı belirtilerle ortaya çıkar. Ancak ergin sığırlarda koksidiyoz çoğunlukla gizli seyreder. Aşırı vakalar dışında buzağılardaki gibi belirgin şekilde kan veya koyu dışkı görülmez.
Salmonelloz özellikle buzağılarda, bazen de yeni buzağılamış ineklerde şiddetli ishal ile birlikte görülür. Aşırı şiddetteki vakalarda kanlı ishal de görülebilir.
BVD – MD (Bovine Viral Diyare – Mukozal Disease) bir virüs hastalığı olup, şiddetli, aşırı sulu, sarımsı bir ishal ile kendini gösterir. İshal kanlı da olabilir. Abomasum (mide) ülseri çoğunlukla kanın sindirilmesi ile melena (katranımsı dışkı) olarak kendini gösterir. Mide (Abomasum) ülseri çok faktörlü bir hastalıktır. Zaten tek başına bir hastalık değil, bazı hastalıkların belirtisi olarak karşımıza çıkar. Doğumdan sonra görülen, özellikle doğumu takip eden 6 hafta sonra kendini gösteren bir durumdur. Bazen karın zarı yangısı (peritonitis) ile kombine olabilir.
Kanlı ishal, kan pıhtılı dışkı veya katranımsı dışkı (melena) şeklinde görülen belirtiler çoğunlukla colic (sancı) ile birlikte ortaya çıkarlar.
Ayrıca tanı için; her hastalığın kendine özel belirtisi ile gözden geçirilmesi şarttır.
Tabii ki doğru ve kesin teşhis için laboratuvar tahlillerine başvurmak gerekir.
Koruyucu hekimlik:
Aşısı olan hastalıkların aşılarının eksiksiz olarak yapılması şarttır.
Doğumun stresli bir durum olduğunun ayırdına varmış olmak, bu dönemdeki stresi gidermek gerekir.
İşkembe kelebeklerine diğer antiparaziter ilaçlar etki göstermeyebilir. İçeriğinde oksiklozanid olan ilaçlar kullanılmalıdır.
Küflü yemlerden kaçınmak, özellikle göz göre göre küflü yem vermemek için gerekli özeni sarf etmek en önemli koşuldur.
Küflerin sadece bu yazıda adı geçen sorunları değil, birçok sorunu birlikte getireceğini aklımızda bulundurmalıyız.
Dışkıda kan, kanlı ishal veya katranımsı dışkı söz konusu olduğunda acilen ve doğru şekilde müdahale edilmelidir.
Yukarıda listelenen hastalıklar sadece bilinen antibiyotik uygulamaları ile tedavi edilemeyen hastalıklardır. Deneme – yanılma metoduyla zaman kaybederken hayvanı da kaybedebiliriz. Bunu da aklımızda tutalım.
