Pika, yiyecek olmayan maddelerin yenmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Hayvanlarda ve özellikle bağırsak paraziti bulunan, dolayısıyla demir eksikliği bulunan çocuklarda görülen bir hastalık olarak bilinir.
Pika hastalığı adını Saksağan’dan alır. Saksağan bilindiği gibi kargagiller familyasından uzun kuyruklu bir kuş olup, ne bulursa yemesiyle ünlüdür. Saksağan ağzına ne alırsa seçmeden yer, solucan, leş ve böcek yemesi gayet normal kabul edilir.
Saksağanın Latince adı Pica pica’dır. Bu hastalık da ismini oradan almıştır.
Pica çiftlik hayvanlarında, özellikle de sığırlarda görülür. Sığırların duvarları, tahtaları, altlıkları, yiyecek olmayan maddeleri kemirmesi, yalaması ile ortaya çıkar. İdrar içme, idrar yalama gibi problemler de pika belirtisidir. Kauçuk veya plastik, kum, dışkı yemek, koyunların tüy çekmesi, çöplük yakınlarında otlatılan sığırların leş yemesi yine pika belirtisi olarak kabul edilir. Doğum yapmış ineklerin sonlarını ( eşlerini, yavru zarlarını) attıktan sonra yemesi de bazı bilim adamları tarafından pika kabul edilse de, bu davranışın içgüdüsel olduğunu kabul edenler de vardır. Birçok bilim adamı son yemenin ineğin yavrusunu vahşi hayvanlardan korumak amacıyla yaptığı bir içgüdüsel davranış olduğunu bildirmişlerdir.
Pika kendisi problem olduğu kadar, başka problemlere de yol açabilecek bir hastalıktır. Pika sebebiyle botulismus, yabancı cisim hastalığı (RPT) ve dil yuvarlama ortaya çıkabilir. Pika bazen ketosis ile kombine halde olabilir. Böyle durumlarda inek konsantre yemi reddeder, ama kaba yemleri tüketir.
Çöplük yakınlarında otlatılan inekler yabancı cisimleri yutabilir veya pika sebebiyle leş yiyebilirler. Bozulmuş maddeleri ve leşleri yiyen ineklerde dengesizlik, felç, kaslarda zayıflık, yutma ve çiğneme güçlüğü, yan yatma pozisyonu ve aşırı salya gibi belirtilerle botulismus hastalığı ortaya çıkar ve inek ölür.
Pika magnezyum eksikliği, ketosisin sinirsel şekli, beyin yangıları ve zehirlenmeler ile karıştırılabilecek bir hastalıktır.
Buzağıların birbirlerinin göbeklerini yalaması da bir pika belirtisidir.
Pika hastalığının çok sebebi vardır. Bir inekte bir veya birden fazla sebep söz konusu olabilir. Kesinlikle sebebi bulmak ve söylemek kolay değildir. Magnezyum, çinko, demir, bakır, potasyum, fosfor, kobalt gibi mineral eksiklikleri sebeplerin başında sayılabilir. Stres, iç parazitler, sindirim ve beslenme bozuklukları, kalitesiz kaba yemler, protein, enerji dengesizlikleri ya da eksiklikleri, fosfor ve kalsiyum dengesizlikleri, selüloz eksikliği, gizli ketosis veya gizli asidosis, metabolik hastalıklar Pika’ya yol açabilir.
Pika aynı zamanda kötü alışkanlık olarak sürü içerisinde yer eden bir hastalıktır. Sürüde kötü alışkanlıklar öğrenilebilen ve süren bir hal alabilir. Problemi ortaya çıkarmak ve erken teşhis ile ortadan kaldırmak gerekir. Çünkü; bazen sebepler ortadan kaldırılsa bile pika devam edebilir. Bu konu öğrenilen kötü alışkanlık olarak açıklanmaktadır. Bazen problemin tesbiti boşuna olur. Pika grup içinde hızla yayılan bir hal almıştır. Pika’nın olmaması için, yemlerin dengeli olması, rasyonun mineral, protein, enerji, selüloz eksikliğine meydan vermeyecek şekilde düzenlenmesi şarttır. Pika hastalığı geliştikten sonra ise, yine aynı düzenlemelerin yapılması, mineral katkılarının yemlere katılması, rasyonun düzenlenmesi, kan ve yem tahlillerinin yapılması, durumun gizli ketosis ve asidosis yönünden araştırılması gerekir.
