Koyunlar diş gıcırdatıyorlarsa, bu bir belirtidir. Dişini gıcırdatan koyun derdini anlatmaktadır. İştahsızlık, inleme, tireme gibi, bu da hastalık belirtilerinden biridir.
İyi bir muayene ile asıl derdi bulmak gerekir.
Diş gıcırdatma ağrı, sancı, karın ağrısının başlıca göstergesidir.
İşkembe asidozu diş gıcırdatmaya sebep olan en önemli sorundur. Bu sorunun arkasında ani yem değişiklikleri vardır. Özellikle taneli yemlerin, yani tahıl içeren yemlerin veya çok ince öğütülmüş yemlerin aniden verilmesi akut rumen asidozuna (işkembe asidozu) sebep olur.
İkizlik oranı yüksek olan ırklarda gebelik toksemisi veya ikiz kuzu hastalığı denen, enerji yetmezliği sonucu ortaya çıkan hastalıkta diş gıcırdatması göze çarpan belirtilerden biridir.
Bu hastalık bir “Ketosis” olup, enerji yetmezliği ile birlikte, buna sebep olabilecek parazit istilası ve topallıklar ile de kombine olabilir.
B1 vitamin eksikliği sebebiyle ortaya çıkan Poliensefalomalasi de diş gıcırdatma belirtisiyle birlikte gözlenir. Bu hastalıkta körlük de söz konusu olabilir. Arkasında işkembe asidozunun olduğundan şüphe edilerek, durum o yönden de incelenmelidir.
Koyunlarda karın ağrısı yapabilecek olan etmenler diş gıcırdatma sebebidir. E.coli veya Klostridyumların karıştığı ishaller, iç parazit istilası karın ağrısına ve dolayısıyla diş gıcırdatmaya neden olurlar.
Tedavi:
Öncelikle belirtiye yönelik tedavi yapılmalı, ağrı kesiciler kullanılarak hayvan rahatlatılmalıdır. Gerçek sebep bulunup, asıl tedavi girişimi sebebin giderilmesi yönünde olmalıdır.
Koruyucu hekimlik:
Aşılamaların programlı şekilde, düzenli olarak, ihmal edilmeden yapılması gerekir.
Parazit mücadeleleri ilaçların prospektüsleri ve koyunların canlı ağırlıkları dikkate alınarak özellikle ilkbahar ve sonbaharda uygulanmalıdır.
Ani yem değişikliklerinden, çok ince öğütülmüş tahıllı yemlerden kaçınmak gerekir. İşkembe asidozunu bilmek ve olmamasını sağlamak zorundayız. Geviş getirenler için en tehlikeli durumlardan biri ani yem değişiklikleridir.
İkizlik oranı yüksek ırklarda gebeliğin son ayında enerji veren ve işkembe düzenleyici katkılar içeren desteklerin koyunlara sunulması şarttır.
Hayvanın enerjisine ortak olabilecek parazitler de bu konuda göz ardı edilmemelidir.
Hayvanların yem tüketiminde azalma oluşturabilecek, yemliğe gitmeyi engelleyebilecek olan topallıklar dolaylı olarak enerji eksikliğine ve ikiz kuzu hastalığına yol açabilir.
Her zaman olduğu gibi, görülüyor ki; sürü yönetimi, koruyucu hekimlik ilkeleri öne çıkmaktadır.
Diş gıcırdatma koyunların bize “sürü yönetiminde eksikliğin var” demesinden ibarettir. Sonuçta; aşılama, parazit mücadelesi, besleme ve gerekli desteklerin zamanında verilmesi konularının ihmal edildiğini gösterir.
