Keçilerde özellikle yüzde yaralarla, koyunlarda ise tüylerin topaklaşmasıyla ortaya çıkan bir deri hastalığıdır. Koyunlarda “topak yün hastalığı” adı verilir.
Etkeni aktinomiset grubundan gram pozitif bir bakteri olan Dermatophilus congolensis’tir.
Dermatophilus congolensis ilk defa Kongo’da (o zamanki adıyla Belçika Kongosunda) teşhis edildiği için bu isim verilmiştir.
Bakteri koyun ve keçiler dışında sığırlarda, atlarda ve bazen de insanlarda deri enfeksiyonları meydana getirir.
Sığırlardaki hastalığa “streptotrikosis” adı verilir.
Koyun ve keçilerde ayaklarda oluşan hastalığa çilek benzeri ayak çürüğü (Strawberry foot rot) denilmektedir.İnsanlara bulaşma potansiyeli olduğu için “zoonoz” kabul edilir.
Dermatofilus congolensis sıcak ve nemli ortamları sever. Gizli veya kronik seyirli bir lezyondan sıcak ve nemli ortamda, özellikle ıslak vücuda temas ile diğer hayvanlara bulaşır.
Ağız çevresinde, burun üzerinde, ayaklarda veya vücudun başka bölgelerinde kabuklu yaralar meydana gelir.
Bakteri sporları bütünlüğü bozulmuş, zedelenmiş deriye girip, ipliksi yapısıyla derinin alt tabakalarına doğru hareket eder. Deride bozukluklar oluşturur.
Bit, pire, kene gibi dış parazit istilaları, kırkım, otlama yerlerinde oluşabilecek çizikler deride zedelenmelere sebep olur. Ancak; bakteri kuru ve temiz ortamlarda etkin değildir. Islak ortamlarda etkinleşir. Bu yüzden yağışlı havalar veya daldırma şeklindeki banyoların ardından ıslak vücutla birbirine temas eden hayvanlar arasına hızla yayılır.
Hastalık deride yaralarla birlikte, süt veriminde düşme, döl verimi düşüklükleri ve bazen ölüme kadar giden zayıflamaya sebep olur. Dermatofilosis deri ve yün (yapağı) endüstrisinde büyük sorunlar yaratır.Hastalığın aşısı yoktur. Ticari aşı çalışmaları iyi sonuçlar vermemiştir.
Tedavi mümkündür. Tedavide antibiyotik kullanılır. Bölgesel olarak yaralar iyotlu solüsyonlarla veya klorheksidin gibi antiseptiklerle yıkanabilir. Dermatofilosis’in bazen kendiliğinden iyileştiği vakalar da bildirilmiştir.
Dermatofilosis yaraların bulunduğu bölgelere göre başka hastalıklarla karışabilir. Bazen mantarlarla ilgili olduğu sanılsa da, hastalık etkeni bakteridir. Bu sebeple antibiyotik tedavisine olumlu yanıt verir.
Ağız, dudak etrafındaki yaralar ektima ile karıştırılabilmektedir. Kesin teşhis laboratuvar incelemesiyle mümkün olur.
Koruma:
Dış parazit mücadelesi kesinlikle ihmal edilmemelidir. Hastalığın ıslak hayvanlar arasında bulaştığı unutulmamalıdır.
Dermatofilosis’in adeta salgın halde görüldüğü sürülerde yapılan kan tahlillerinde çinko eksikliği saptanmıştır. Mineral desteklerinin özellikle çinko içeren katkılar kullanılması deri sağlığı yönünden dayanıklılık sağlar.
Korumada akılda tutulması gereken; hastalık görülen hayvanların derhal diğerlerinden ayrılmasıdır.
Hasta hayvanlarla temas eden insanların eldiven kullanmaları, temastan sonra ellerini çok iyi yıkayarak, kurulamaları tavsiye edilir.
