İneklerin ağızlarında yara bizlere ilk olarak şap hastalığını hatırlatır. Dünyada ağız yaraları en başta sığır vebası ve şap hastalığını akla getirir. Ancak ağız yarası ile karşımıza çıkan birçok hastalık ve problem söz konusudur. Ağızda, damakta, dilde ve mermede (burun ucunda) yara ile ortaya çıkan hastalıklarda diğer belirtileri de göz önüne almak şarttır.
Ağızda ülser, sıyrık, kabarcık ile ortaya çıkan hastalıklardan biri de Veziküler Stomatitistir. Bu hastalık şap hastalığı ile birbirine çok benzer hatta kesin teşhis bazen laboratuvar tahlilleriyle konulabilir. Veziküler stomatitisin (kabarcıklı ağız yangısı) etkeni Vesiculovirus ailesinden bir virüstür. Ağızda kabarcıklar oluşur. Kısa sürede patlayan kabarcıklar sıyrıklar halini alır.
Bulaşma çoğunlukla sinekler vasıtasıyla olur. Phlebotomus, Aedes veya Simuliidae ailelerinden sinekler hastalığı naklederler. Hastalığın nakli ve yayılması konusu karışıktır. Tam olarak açıklaması yapılamamış olmakla birlikte, hasta hayvanların salyalarının bulaştığı sular ve yemler de bulaşma yolu olarak karşımıza çıkar. Ancak; hastalığın idrar ve dışkı ile yayılmadığı bilinmektedir. Ağızda, burun ucu ve dilde yaraya sebep olan VSV (Vesicular Stomatitis virüsü) bulaştıktan sonra inkubasyon süresinin (kuluçka dönemi) ardından hastalık belirtileri görülür. Kuluçka dönemi 2-8 gündür. Hastalık esnasında memelerde de kabarcık oluşabilir. Hastalık 10-14 gün içinde kendiliğinden iyileşir. Hastalık sürerken iştahsızlık, zayıflama en büyük sorundur. Bu dönemde yara olan bölgeler hafif antiseptiklerle yıkanırsa başka enfeksiyon etkenlerinin bulaşması önlenmiş olur. Hastalıkta yayılma yüksek, ölüm düşük orandadır.
Veziküler Stomatitisin aşısı ve doğrudan tedavisi yoktur. Tedavi girişimleri ikincil bakteriyel enfeksiyonları önlemek amacıyla yapılır. Veziküler Stomatitis zoonotik potansiyeli olan bir hastalıktır (Minör Zoonoz). İnsanlara bulaştığında grip benzeri belirtiler gösterir ve kendiliğinden düzelir.
İneklerin ağızlarında yaraya fiziksel etmenler, yabancı cisimler, zorla bir şey içirme esnasındaki hasarlar, kimyasallar sebep olabilir.
Ağız yarasıyla karşımıza çıkabilecek hastalıklar arasında BVD-MD, MCF (Malignant Catarrhal Fever= Coryza), Enzootik Hemorajik hastalık, Aktinobasilloz (odun dil), Fotosensitizasyon (güneş alerjisi) sayılabilir.
EHD (Enzootik hemorajik hastalık) 10 yıl kadar önce ülkemizde görülmüş ve ‘’Geyik Hastalığı’’ olarak anılmıştı. EHD virüs etkenli bir hastalık olup, sineklerle bulaşıyordu.
Şap hastalığına en çok benzeyen Veziküler Stomatitis hastalığı başta olmak üzere, ağız yaralarıyla karşımıza çıkan tüm hastalıkları aklımızda tutalım. Şap hastalığının aşısı vardır. Veziküler Stomatitis’in aşısı olmadığı için, ilk akla gelen önlem hasta hayvanı derhâl diğerlerinden ayırmaktır.
Bu temel kuralı hiçbir zaman unutmayalım.
