Sütçü ineklerde ortaya çıkan viral bir hastalıktır. Etkeni Onkojenik (kanserojen) retrovirus (oncornavirus) olan Bovine Leukemia virüsüdür (BLV).
Hastalık çoğunlukla Leukosis olarak bilinir. Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi, ne yazık ki, ülkemizde de görülen bu viral hastalığın ortaya çıkışı lenfositlerin aşırı miktarda, sürekli bir şekilde artışı ile olmaktadır (PL=Persistent Lenfositosis). Virüs enfekte Lenfositlerle (B hücreler) bulaşır. Bu yönden bakıldığında kan ile ilgili her uygulama bulaşma sebebi olarak karşımıza çıkar. Kan bulaşmış her materyal bulaşmayı kolaylaştırır. Operasyon malzemeleri, enjektör iğnesi, rektal muayene eldivenleri bulaşma kaynağı olabilir.
Kan dışında her türlü akıntı, süt, ağız sütü bulaşmada rol oynar.
Anneden yavruya da geçebilir. Leukosis doğal aşım ile bulaşabilecek hastalıklar listesinde yer alır.
Sineklerde (tabanid) bulaşma da söz konusudur.
Leukosis zoonotik değildir. Yani insanlara bulaşmaz. İnsanlarda göğüs kanserinin bir ilişkisi olup olmadığından şüphe edilmiş ve araştırılmıştır. Ancak böyle bir ilişki olduğu ortaya konulamamıştır.
Hastalığın Enzootik (yaygın) ve sporadik (bireysel) şekilleri vardır. Yaşlara göre 6 aylığa kadar olanlarda Juvenile, 6-24 aylık olanlarda thymic, 1-3 yaş arasındakilerde cutaneous (deri) formu görülebilir.
Enzootik formun ise 4 yaşından büyüklerde görüldüğü bildirilmektedir (EBL=Enzootik Bovine Leukosis).
Hastalık yerleştiği organa göre belirtiler gösterir. En önemli belirtileri neoplasm (kitle=tümör) tarzı oluşumlardır. Deri Löykozunda (cutaneous leukosis) boyunda, sırtta, kalçada ve uyluk bölgesinde dışardan görülen tümöral oluşumlar ortaya çıkar.
Leukosis bulunduğu organa göre sorunlar yaratır. Bölgesel lenf yumrularında şişme, rahim yangısı (metritis), döl tutmama, yavru atma, çene altı lenf bezlerinin aşırı büyümesi, göz yuvarlağının göz çukurundan fırlaması, nöbetler, felç, yürüyüş bozuklukları, hırıltılı solunum güçlüğü, karın şişmesi, karın altında su toplanması gibi belirtiler görülebilir. Bu belirtilerin birçoğu başka hastalıklarla da karıştırılabileceğinden, hiçbiri Leukosis için tipik belirti olarak kabul edilemez. Hastalığın kesin teşhisi laboratuvar testleriyle olur.
Hastalıktan en çok etkilenen organların başında abomasum gelmektedir. Böyle bir durumda kanla karışık dışkı (melena) göze çarpar.
Çokça etkilenen diğer organlar kalp, dalak, karaciğer, lenf bezleri, bazen beyin, omurilik ve göz çevresidir.
Etkilenen organlardaki tümöral oluşumlar ancak kesim sonrası mezbahada veya ölüm sonrası otopside ortaya çıkar.
Leukosis hiçbir klinik belirti göstermeksizin gizli seyreden bir durumda olabilir (subklinik Leukosis). Ama, böyle hayvanlar hastalığı yaymaya devam ederler.
Leukosiste immun sistem şiddetli bir şekilde baskılanmıştır. Özellikle süt sığırcılığı yapan işletmelerde mastitis (meme yangısı), metritis (rahim yangısı), solunum yolu enfeksiyonu, ishal ve mantar enfeksiyonlarında artış, süt ve döl veriminde azalma söz konusuysa Leukosis hastalığı akla gelmeli ve tahlil istenmelidir.
Tümöral oluşumlar, zayıflama, deri lezyonları ve patlak gözlü inekler Leukosis yönünden şüphelenmeyi gerektirir.
Vena Jugularisin (boyun toplardamarı) aşırı dolgunluğu çoğunlukla batıcı yabancı cisimlerin oluşturduğu RPT (Retikuloperitonitis Travmatica) hastalığını akla getirse de Leukosis’in de belirtilerinden biri olabilir.
Hastalığın tedavisi ve aşısı yoktur.
Koruyucu hekimlik:
Tahlil yaptırılarak hastalıklı hayvanların sürüden çıkarılması en doğru yöntemdir.
Kanlı sütler kesinlikle buzağılara verilmemelidir.
Süt yerine buzağı maması kullanılmalıdır. Hastalığın ağız sütü ve süt ile bulaşabileceği akılda tutulmalıdır.
Hastalık kan ile bulaştığından hastalığın bulunduğu çiftliklerde toplu halde yapılan rektal muayenelerde her hayvana bir muayene eldiveni kullanılmalı, enjeksiyonlarda tek kullanımlık enjektörler kullanılmasına özen gösterilmelidir. Alet ve malzemelerin, özellikle kan ile temas eden materyalin dezenfeksiyonuna önem verilmelidir.
Sineklerle (tabanid) bulaşma ihtimaline karşı sinek mücadelesinde aksaklığa meydan verilmemelidir. Löykoz (Leukosis) doğal aşım ile bulaşabilecek hastalıklar listesinde yer aldığı için boğa atlatılmamalı, suni tohumlama tercih edilmelidir.
