Bağırsak düğümlenmesi ineklerde ve bazen buzağılarda ortaya çıkabilecek olan akut (ani seyirli) bir sorundur. Her ırkta, her yaşta görülebilir. Fakat, ineklerde doğum sonrası dönemde görülme sıklığının daha fazla olduğu bilinmektedir.
İnce bağırsakların kalın bağırsaklara bağlandığı yerde bir “kör kese” vardır. Cecum ya da ”kör bağırsak” adı verilen bu bağırsak kısmı bazen burkulur. Cecumun burkulması (kıvrılma, bükülme) çoğunlukla ineklerde bağırsak düğümlenmesi olarak karşımıza çıkar.
Cecum rumende (işkembede) sindirilmemiş olan besinlerin son bir kez daha sindirilmesine yarayan bağırsak bölümüdür. Rumendeki gibi faydalı mikropların görev yaptığı bölümdür. Burada da uçucu yağ asitleri (UYA=VFA) cecum duvarından emilerek enerji, süt, süt yağı ve et üretiminde kullanılır.
Cecumun torsiyonu (burulması) söz konusu olduğunda içinde gaz birikir, sağ açlık çukurluğunda şişme, aniden ortaya çıkan bir iştahsızlık göze çarpar. Dışkılayamama en önemli belirtidir. Dışkı yoktur, bazen de çok az, üzerinde kan olan, sümüksü bir yapıda dışkı görülebilir. Süt verimi birden bire kesilir.
Bağırsak düğümlenmesinin tam ve kesin olarak sebebi bilinmemektedir. Ancak, sebeplerin başında rumen asidozu (işkembe asidozu) ile aynı etkenler sayılmaktadır. Yani yüksek miktarda konsantre yem ve ani yem değişiklikleri. Ayrıca hazırlayıcı sebepler arasında parazit istilası, diş bozuklukları, su alımındaki eksiklikler, su ve yemlerin kalitesizliği sayılmaktadır.
Hastalık bu belirtiler ile birlikte veteriner hekimin etraflıca muayenesi, özellikle rektal muayene ile teşhis edilir.
Tedavi veteriner hekimin muayenesi sonucunda verilen karar doğrultusunda yapılır.
Tedavide en başarılı yöntem cerrahi müdahaledir.
Operasyonsuz tedavi yöntemleri de denenebilir. Parafin Likit içirmek, serum vermek, kalsiyum enjeksiyonları yapmak yararlı olabilir. Fakat, yapılan çalışmalarda operatif müdahalenin başarısının operasyonsuz denemelere göre 2.7 kat daha fazla olduğu bildirilmektedir.
Operasyon ile tedaviye erken karar verilmesi önemlidir. Çünkü burkulan bağırsak bölümüne kan gitmez. Bir süre sonra kan gitmeyen kısımda iskemik nekroz (kan gitmeme ile ilgili çürüme) söz konusu olabilir.
Tedavi nasıl yapılırsa yapılsın tedavi sonrası iştahın, dışkılamanın, süt veriminin geri gelmesi olumlu işaretlerdir.
Eğer operasyonsuz şekilde tedaviden olumlu sonuçlar elde edildiyse, tedaviye devam etmek gerekir. Çünkü bazen tekrarlama (nüks) söz konusu olabilir.
Bağırsak düğümlenmesi sık karşılaşılan bir durum değildir. Koruma için hazırlayıcı sebeplere meydan vermemek, yem ve su kalitesini her zaman göz önünde tutmak, ani yem değişiklikleri yapmamak, aşırı konsantre yemlerden kaçınmak yerinde olur. Yem seçme de aşırı konsantre yemlerin ani olarak alınmasına yol açar. Yem seçmenin de önlenmesi gerekir.
Bağırsak düğümlenmesi başka hastalıklar ile karıştırılabilir.
Bağırsaktaki kıl yumakları (Bezoar), fıtık, tıkanmaya yol açabilecek olan her şey, büyümüş yağ bezeleri, tümörler, bağırsakların iç içe geçmesi gibi sorunlarda görülen belirtiler birbirine benzerler.
