Buzağı ishallerinin doğum yapan inekle ilgili yönleri de söz konusudur. Buzağı ishallerinin anneleri ile ilgili olan taraflarını gözden geçirelim.
İlk olarak söylenmesi gereken “sağlıklı anneler ve sağlıklı yavrular” konusudur. Annenin beslenmesi, özellikle kuru dönemdeki bakım ve besleme koşulları büyük önem taşır. Bakım ve besleme düzeyi düşük olan, sorunlu bir kuru dönem geçiren ineklerin yavruları cılız olabileceği gibi, ağız sütleri de kalitesiz olur.
Yavruların dirençleri zayıf ve aldıkları ağız sütü kalitesiz ise ishale yatkınlık o kadar artar.
İneğin bulunduğu ortam da çok önemlidir. Anne adayı inek doğum bölümüne alınmalı, bu bölüm temiz, kuru, bol altlıklı ve iyi havalandırılmış olmalıdır. İnek diğerlerinden ayrı bir yerde doğum yapmalıdır.
Annenin kuru dönemin son 40 günü içerisinde 2 kez, tekrarlı olarak E.coli ve Clostridium perfringens tip C veya tavsiye edilen aşılarla aşılanmış olması ağız sütünün bolca koruyucu madde içermesini sağlar. Böylece yavrunun ağız sütünden aldığı koruyucu maddeler “işe yarar” seviyede olur.
Güç doğum anneyi ve yavruyu yoran, strese sokan, mikroorganizmalara karşı hassas hale getiren bir olaydır. İneklerin ve düvelerin güç doğum yapmasını önleyecek tedbirleri baştan düşünmek gerekir. Gerek uygun boğa kullanımı, gerekse hipokalsemi başlangıcı gibi sorunları düşünerek önlemler alınmalıdır. Kolay doğum özelliği olan boğaların tercih edilmesi, kuru dönem beslemesi başta gelen önlemlerdir.
Anne adayı ineğe kuru döneme çıkarken parazit mücadelesi yapılmalıdır.
Anne adayı ineğe yapılacak olan parazit mücadelesinin birinci yararı rahim ve süt yoluyla yavruya yuvarlak kurtların yumurtalarının geçmesini önlemektir. İkinci yararı ise ineğin daha kaliteli bir kolostrum (ağız sütü) imal edebilmesine olanak sağlamasıdır. Çünkü parazit istilasına uğramış olan inek kaliteli kolostrum üretemez.
Ağız sütünün (kolostrum) içerik olarak zenginliği koruyucu maddelerin yoğunluğu ve mineral–vitamin-enerji-protein içerikleriyle ilgilidir.
Bu sebeple anneden yavruya yaşamın ilk desteği olarak verilen kolostrumun kalitesi buzağının sağlığı için en önemli konudur. Kolostrum kalitesi kolostrometre ile ölçülür ve yüksek kaliteli ağız sütleri dondurularak saklanırsa akıllıca bir iş yapılmış olur.
Anne adayı ineklerin kalabalık, sıkışık, amonyak yüklü, konforsuz, pis ve ıslak barınaklarda bulunmaları doğacak olan yavruların ishale yatkın olmaları sonucunu doğurur.
Özet olarak;
Buzağı ishallerinin annelerin sağlıklarıyla çok yakın ilişkili bir sorun olduğunu bilerek gerekli önlemleri almamız şarttır.
Annelerin aşılanması, temiz, kuru, rahat bir ortamda bulunmalarının sağlanması, kuru dönemde vitamin, mineral, enerji, protein yönünden doğru bir rasyonla beslenmeleri birçok hastalığı önleyeceği gibi, buzağıların sağlığını da olumlu yönde etkileyecektir.
