Kuru dönemdeki ineklerin beslenmesi doğum sonrası çıkabilecek problemler, doğumu takiben süt veriminin pike çıkması, ağız sütünün imali gibi konularda büyük önem taşır.
Son yıllarda dünya’da özellikle steam up (yüklenme) diyeti öneriliyor. Geçiş dönemi yemlemesi olarak adlandırılan, gebeliğin son üç haftalık dönemi için önerilen bu diyet, doğum sonrası metabolik problemleri azaltma konusunda arzu edilen başarıyı sağlayamadı. Doğumu takip eden ilk günlerdeki iştahsızlık, daha sonra oluşan ketosis ve şirdenin yer değiştirmesi (abomasum deplasmanı) olaylarında büyük bir yarar gözlenememesi sonucu yeni arayışlar içine girildi.
ABD’nin Indiana eyaletinde bulunan, aynı zamanda eğitim merkezi olarak da kullanılan 30 bin başlık Fair Oaks çiftliğinde Veteriner hekimler, Dr. Jim Drackley ve Dr. Gordie Jones başka bir kuru dönem rasyonu denediler. Bu yöntem daha sonra İllinois ve Wisconsin Üniversitelerinde de akademik çalışmalara konu oldu.
Wisconsin Üniversitesinin 6500 baş inek üzerinde 3 yıl sürdürdüğü bir çalışmada, bu zaman içerisinde hiç abomasum deplasmanı vakası görülmedi. İneklerin doğum sonrası iştahlarında azalma olmadı ve sadece üç klinik ketosis vakasıyla karşılaşıldı.
Goldilocks diyetini ilk uygulayanlar üç temel noktayı göz önüne almışlardı. Yüksek lif, düşük enerji, tek kuru dönem grubu.
Kuru dönem tek bir grupta yapılıp sonlandırılırken, 45 gün olarak ele alınıyordu. Eskiden 60 gün kuruda tutulup, son 21 günü steam-up (yüklenme) uygulamasıyla geçirilen kuru dönem 60 günden 45 veya 50 güne çekilip, tek adımda doğuma kadar sürdürülüyordu.
Goldilocks diyeti adını nereden aldı?
Fair Oaks çiftliği aynı zamanda eğitim merkezi olarak kullanılıyor. Dr. Drackley ve Dr. Jones uyguladıkları diyeti “yüksek lif ve düşük enerji” diyeti olarak adlandırıyorlardı. Bir gün öğrencilerden biri “bu diyet aslında goldilocks masalındaki gibi “tam karar” deyiverdi”. Goldilocks bir çocuk masalı. Sarışın, şirin, bukleli saçlı bir kız çocuğu olan Goldilocks günlerden birinde ormanda gezerken bir ayı ailesinin evine rasgelir. Anne, baba ve yavru ayıdan oluşan üç kişilik ayı ailesinin evinde yulaf ezmesinden yapılmış bir kahvaltı vardır. Bir çok sıcak,biri çok soğuk, birisi ise tam kararındadır. Üç koltuk görür. Birisi çok büyük, biri çok küçük, ama birisi tam Goldilocks’a göredir. Ayı kulübesinde üç yatak bulur. Biri çok sert, biri çok yumuşak, birisi ise tam Goldilocks’un istediği gibi, tam kararındadır. Bu masal böylece devam edip gidiyor. Çok sevilen bu çocuk masalının adı da o günden sonra bu diyete veriliyor. Yani “tam kararında” diyet. Ne çok fazla, ne de çok az. Tam olması gerektiği kadar.
Goldilocks diyetinde inek gebeliğin son 45-50 gününe geldiğinde kuruya ayrılıyor. Bol miktarda çayır otu ya da hasılların kuru otları veriliyor. Bir miktar buğday samanı rasyona ekleniyor. Bu miktar 2 kg kadar olabiliyor. Toplam kuru madde 13 kg olacak şekilde bir rasyon düzenleniyor. İşkembe florasını hazır tutmak için doğum sonrası verilecek olan kesif yemden 1 kg kadar rasyona konuluyor. İşkembe doğum sonrasına her bakımdan hazır hale geliyor. Kesinlikle bu dönemde yonca verilmiyor. Ketosis, asidosis ve abomasum deplasmanı, hipokalsemi, hipokalsemiye bağlı ikincil problemler ortaya çıkmıyor.
Dr. Gordie Jones ile bu rasyon konusunda yazışma yaptım. Akademik çalışmalarda da başarı elde edilen Goldilocks diyetinin hızla yaygınlaştığını, zaten kendilerinin bu diyetten çok memnun olduklarını ifade etti. Dr. Jones şimdi Wiskonsin Eyaletinde “Central Sands Dairy” süt çiftliğinin hem ortağı, hem de veteriner hekimi.
Bu diyetin ayrıca tek dönemli, tek adımda başlanıp bitirilen bir diyet olmasının da inekleri gruplama stresinden de kurtardığını söylüyor. İnekler için doğuma, sağıma, lohusalık dönemine tam bir hazırlık olduğunu belirtiyor.
Goldilocks diyetinin ülkemizde de derinlemesine incelenmesinde, üzerinde çalışmalar yapılmasında büyük yararlar olacağı kanaatindeyim.
ABD’de sürekli yeni çalışmalar yapılıyor ve bazen eski bilgileri çürüten, yepyeni bakış açıları getiren bulgular ortaya çıkıyor.
Bu konuyu ilk kez ABD’li danışmanımız Lindell Whitelock’tan duymuştum. O zaman henüz “Goldilocks Diyeti” adı verilmemişti. Daha sonra uygulayıcılarla olan temaslarımızda detaylı bilgi elde ettik.
Çok sayıda inek üzerinde, uzun süre içerisinde yapıldığı için bu uygulamanın güvenli ve denemeye değer olduğuna kanaat ederek, gündeme gelmesinde yarar gördüğüm için, ileriye yönelik olarak yakından takip edilmesi amacıyla yazmayı uygun buldum.
