Soru:
Tarlama ineklerimi otlatmak amacıyla yem bitkisi ekmek istiyorum. Yoncayı taze yediklerinde gaz yapıyor. Gaz yapıp hayvana zarar vermeyecek bir yem bitkisi tavsiye edebilir misiniz?
Cevap (Lindell Whitelock – WWS Teknik Danışmanı):
“İşkembede gaz/şişme” sorunu, hızlı bir büyüme safhasında olan kaba yem bitkisi ile otlatılan veya yemlenen sığırlarda gözlemlenen yaygın bir sorundur. Bu sorunu kontrol etmek için, sığırlar meraya çıkarıldıklarında yemlenme alışkanlıklarını tespit etmek gerekir. Bunun için sığırların dikkatlice gözlenmeleri gerekir. Eğer sığırlar kapalı barınaklarda tutulmakta idiyse ve meraya çıkartılmadan önce zayıf/eksik yemlenmekte iseler, işkembede gazlanma daha çok oranda görünür. Oysa, iyi bir yemleme programı uygulanmış sürüde, bu sorun daha az görünür. Mera idaresi üzerine dikkate değer sayıda araştırma çalışması yapılmış olup, yoncanın en iyi ekonomik getiriyi sağlamakta olduğu ortaya konmuştur. Bununla birlikte yonca yetiştirme, yüksek seviyede idare ve gözlem becerisi gerektirmektedir. Rumende gaz oluşma riski en çok, hızlı gelişme evresinde olup yüksek seviyede besin maddesi içeren ve düşük seviyede selüloz bulunduran tüm kaba yemlerde mevcuttur. Bu nedenle ilk kural, kaba yem gelişmenin çok erken safhalarında iken hayvanlara verilmemeli veya bu durumdaki meraya çıkarılmamalıdır. İkinci kural, merada otlatma zamanını sınırlamaktır. İşkembede gaz/şişme vakaları en çok, inekler bitkinin en hızlı gelişmekte olduğu sabahın erken vaktinde ya da akşam geç saatlerde merada otlatıldıklarında ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, inek için bir alternatif olarak, yüksek kaliteli kuru ot gibi bir “kuru kaba yem” de temin etmelisiniz. Meranın çok fazla otlatılmasına izin verilmemelidir. Araziyi bölerek, ineklerin yaklaşık olarak aynı gelişme safhasında olan kaba yemi tüketmeleri temin edilir. İnekleri, üzerinde çok az bir bitki örtüsü olan bir arazide otlattıktan sonra, onları zengin/verimli bir meraya taşımak, tam bir felaketi (işkembede gaz/şişme) çağırmanın reçetesidir!
Eğer yonca merasında hayvanları otlatma konusunda sevk ve idare becerilerinizin yetersiz kalacağını düşünüyorsanız, gazal boynuzu (birdsfoot trefoil/lotus corniculatus) ya da farklı baklagillerle birlikte çayır otu karışımını kullanın. Bu önlemler dışında alternatif bir mera karışımı kullanmak, hektar başına süt verimini azaltacaktır.
Lindell Whitelock
World Wide Sires
Teknik Danışman
