Yüksek kalitede yonca silajı hasadı, yüksek kalitedeki kuru yonca hasadından biraz farklıdır. En önemli fark, hasadı yapılan yoncalardaki nem seviyesi ile ilgilidir. Yüksek kalitedeki kuru yonca, %85’lik kuru madde bulundururken, yonca silajı, %35-40 kuru madde içerecektir. Silajın nasıl muhafaza edildiği, nem seviyesini doğrudan etkiler. Eğer silaj, plastik torbada veya diğer oksijeni kısıtlayan şekilde muhafaza edilir ise kuru madde muhtevası biraz daha yüksek olur. Yonca silajı hazırlama aşamaları şu şekildedir:
En iyi kalitede silaj, yoncanın geç vejetatif, erken tohumlama döneminde hasat edilmesi ile elde edilir. Yonca bitkisinin, yaklaşık olarak %10’unda tomurcuk olması gerekir. Eğer çiçeklenme görülmeye başlamış ise, hasat için zaman hala uygun olabilir, ancak protein seviyesi biraz düşmüş ve NDF değeri de biraz yükselmiş olur. Hedefimiz, %20 ham protein, %30 ADF ve %40 NDF elde etmektir. Materyalin kuru madde değeri, en az %30 oluncaya kadar kurumaya bırakın. Biraz daha yüksek olursa daha iyidir. Hasat edilmiş materyal, kümeler halinde değil, geniş bir alana yayılarak bırakılırsa daha hızlı kurur. Hasat esnasında toprak veya yabancı materyalin karışmaması için yonca yeterince yüksekte biçilmelidir. Genellikle, düşük nem koşullarında, öğleden sonra biçilip, ertesi sabah da doğrama yapılması önerilen bir programdır. Önemli olan husus, doğramadan çok önce hasat etmemektir.
Bir sonraki aşama, hasat edilen materyali bir silaj kesici (doğrayıcı) kullanarak küçük parçalara kesmektir. Nem seviyesi hızla düşeceğinden, silajı bir an önce kesmek önemlidir. Kesim işlemi esnasında dikkat edilecek diğer önemli husus, uniform (eşit) bir uzunlukta parçalar elde edecek şekilde kesilmesi ve bunun sonucunda silajın siloda paketlenerek/sıkıştırılarak iyi bir fermantasyon temin edilmesidir. Yonca veya ot silajı için önerilen parça uzunluğu 12 mm’dir. Unutmayınız ki, bu önerilen teorik parça uzunluğundan daha uzun parçalar elde edilebilir. Bu durumda, sığır beslenmesi için uygundur. Daha kısa materyal, rumen stimulasyonunu temin ederek yüksek oranda sindirilebilir ve bu şekilde ineğin fazla miktarda yem tüketmesi temin edilebilir.
Düzgün olarak hasat edilip parçalandığında, materyal resimdeki gibi görünmelidir. Bir partikül seperatörü kullanarak parça uzunluğunu değerlendirebilirsiniz. Separatör kullanıldığında, hedeflenen oran şu şekilde olmalıdır; parçalanmış materyalin %20’si en üstteki elekte, % 40’ı orta elekte ve % 40’ı da en alt elekte olmalıdır. Eğer orta elekteki miktar daha çok ise bir problem teşkil etmez. Ancak, en üstteki elekte fazla miktar kaldı ise bu silajın iyi muhafaza edilmemesine yol açacak ve bu da düşük kalitede bir kaba yem ile sonuçlanacaktır.
Silo, hızlı bir şekilde doldurulmalı ve iyi paketlenmelidir/sıkıştırılmalıdır. Başarısızlıkların pek çoğu, bu iki hedefe ulaşılamadığında ortaya çıkar. Silaj iyice sıkıştırılmadığında, sıcaklık artışı (kızışma) ortaya çıkar, materyal fermente olur ve bu sıcaklık artışı ısıdan tahrip olmuş proteinleri meydana getirir. Isı ile tahrip olmuş protein, inek tarafından sindirilemez. Muhafaza edilmiş silajdaki sıcaklık artışı, ortam sıcaklığından en çok 5-7 °C fazla olmalıdır. Silo ne kadar hızlı paketlenir/sıkıştırılır ise bozulma miktarı da büyük oranda az olur.
Silo doldurulduktan sonra, üzeri plastik bir örtü ile örtülmelidir. Silajı yeme katmak için en az 30-45 gün beklenmelidir. Bu süre, tam bir fermantasyona imkan vererek yüksek kalitede bir kaba yemin oluşmasını temin eder. Silodan yem alındığında, tatlı bir kokusu olmalı, herhangi bir küf ve benzeri bozulma belirtisi göstermemelidir. Silajın üst tabakasında az bir miktar küf olabilir (en çok 10 cm) ve bu normaldir. Silodan silaj alınırken, silajın bize dönük olan tüm yüzeyi boyunca 15 cm’lik bir oran, günlük miktar olarak kesilmelidir. Daha önceden size bahsetmiş olduğum düzgün silo sevk ve idare pratiklerini de takip ediniz.
