Yeni doğan kuzu, oğlak ve buzağılarda eklem yangıları hayvancılık işletmelerinin önemli sorunları arasındadır.
Eklem yangıları (Arthritis) birçok eklemde (Polyarthritis) veya tek bir eklem de olabilir. Ön ayak eklemlerinde (Carpal) daha çok ortaya çıkar. Arthritis eklem ve çevresinde şişlik, ağrı, hayvanlarda topallık şeklinde kendini belli eder. Özellikle küçükbaşlarda ‘’cılız’’ kalmaya ve ileri durumlarda ise ölüme yol açar.
Çiftliklerde ‘’hayvan refahı’’ sorunu olarak algılanan arthritis ya kan yoluyla ya da doğrudan eklem travması yoluyla oluşur. Kan yoluyla oluşması göbek kordonundan giren mikroorganizmaların kana karışarak eklemlere gitmesi sonucunda meydana gelir.
Arthritis’e (eklem yangıları) yol açan mikroorganizmaların başında E. coli gelir. Bazen E. coli dışındaki mikroplar da eklem yangılarında rol oynarlar. Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica, Mycoplasma bovis, streptokoklar, Stafilokokkus aureus, Trueperella pyogenes, Erysipelothrix rhusiopathiae (Erizipel) ve Chlamydophila pecorum da işin içine girerler.
Arthritis küçükbaş ve büyükbaş çiftliklerinde önemli kayıplara yol açar. Septik arthritis bu tip işletmelerde genellikle ilk 8 hafta içerisinde görülür. Çoğunlukla ilerlemeye yatkın, geri dönüşümsüz bir hastalıktır.
Tedavisi zordur. Uğraştırıcıdır. Pahalıdır. Tedavi girişimleri genel olarak başarısızlıkla sonuçlanır.
Tedavide antibiyotikler, ağrı kesici ve yangı gidericiler (antiinflamatuar ilaçlar) kullanılır.
Tedavi, etken ile mücadele, anormal hale gelmiş yangılı eklem sıvısının temizlenmesi ve ağrının, yangının giderilmesini kapsayan şekilde uygulanır. Kas içi antibiyotikler ile birlikte eklem içine de uygulama yapılabilir.
Ancak; bu uygulamalara gerek duyulmayacak şekilde, koruyucu hekimliğe önem vermek esastır.
Koruyucu Hekimlik:
Doğum olur olmaz, yeterli miktarda ağız sütü içirilmelidir. Göbek dezenfekte edilmeli, bu işlem 2 saat sonra tekrarlanmalıdır. Hazır antiserumlardan biri kas içi veya deri altı olarak yapılmalıdır. Hayvanların iyi dizayn edilmiş bir doğum bölümünde doğum yapmaları sağlanmalıdır. Doğum bölümü kuru ve temiz olmalıdır.
Göbek kordonu dezenfeksiyonu en önemli konudur. Çoğunlukla eklem yangıları ile göbek yangıları (Omphalitis, Omphalophlebitis) birlikte gelişir.
Eğer koruyucu hekimlik ihmal edildiyse ve arthritis şekillendiyse tedaviye erken başlanmalıdır. Geciken tedavi girişimleri sonuçsuz kalır. Tedaviye erken başlamak oransal olarak şansı arttırır.
Gebeliğin son döneminde, doğuma 40 ve 20 gün kala yapılacak olan aşılamalar, doğum sonrası antiserum uygulanması, göbek kordonu temizliği ve ilaçlaması arthritisleri (eklem yangılarını) önleme konusundaki en doğru yaklaşımdır.
