(3-8 HAZİRAN 2013)
Amaç:
Ziyaret edilen her işletmede barınaklar, hayvanları incelemek için yetkililerle birlikte dolaşıldı. Özellikle döl verimini etkileyen sorunlar açısından koşullar incelendi. Daha sonra da ineklerin performansını arttırmak için yapılması gerekenler görüşüldü/tartışıldı. Ziyaret edilen tüm işletmelerdeki hayvanlar ABD’den ithal edilmişti. Bu sebepten, sevk ve idarenin ineklerin gebelik potansiyelini ortaya koyacak şekilde geliştirilmesi gerekmekte idi. Yetkililerle yapılan görüşmede slaytlar gösterilerek çiftlikteki düzeltilmesi gereken hususların ve ineklerin performansını geliştirecek yeni uygulamaların nasıl hayata geçirilebileceği açıklandı.
Ziyaret edilen çiftliklerde dikkat edilmesi gereken konular şu şekilde idi:
1)Döl verimi idaresi (Lohusa Takip Programı ve Kızgınlık Tespit Protokolü)
2)İnek konforu, serbest yataklıkların düzeninin geliştirilmesi, barınaklarda serinletme sistemlerinin geliştirilmesi
3)Kaba yem kalitesinin geliştirilmesi/düzeltilmesi
Türkiye’ye yapılan önceki ziyaretlerde bu konular üzerinde durulmuş olunmasına rağmen ne yazık ki bu şartlar hala istenilen seviyede değildir.
Bulgular ve Öneriler:
Verimi arttırmak için yaptığımız öneriler, sadece ineklerin görsel olarak incelenmesine bağlı olarak yapıldı. Çünkü mevcut kayıtlar çok kısıtlı idi. Yapılan gözlemlere göre yönetim pratikleri tartışılarak öneriler yapıldı.
Ziyaret edilen çiftliklerin çoğu yeni işletme olup çalışanların tecrübesi kısıtlı idi. Çiftliklerdeki inekler ABD’den ithal edilmişti. Her çiftlikte ortak olan sorun bu inekleri tekrar gebe bırakmak idi. Çiftliklerin hiçbirinde düzgün tutulmuş kayıtlar olmadığı için mevcut durumu değerlendirmek güç idi. Ancak yapılan görüşmeler sonucunda çıkış noktasını bulmak oldukça kolay oldu. Çiftliklerin hiçbirinde kızgınlık tespitinde kullanılan bir sistemleri mevcut değildi. Kızgınlıktaki ineklerin tespiti tesadüflere dayanmakta idi. Döl verimi performansını düzeltmek için ilk adım olarak bir kızgınlık tespit programının geliştirilerek uygulamaya konması önerildi.
Çiftlik müdürleri hedeflerini belirleyip bir sürü kayıt sistemi geliştirmelidirler. Düzgün kayıt tutulur ise çiftlikteki belli bölgelerde çalışan elemanlarının performanslarını da değerlendirebilirler. Hiçbir çiftlikte düzgün kayıt tutulmadığı için döl verimi sorunlarının ne ile ilgili olduğunu anlamaları mümkün değildi.
Ziyaret edilen çiftliklerin hepsi ABD’den gebe düve ithal ettikleri için en ortak sorun, bu düvelerin doğumdan sonra kızgınlık göstermemeleri idi. Bu düvelerin pek çoğu günde 40 litrenin üzerinde süt vermekte olduklarından esas soru bu düvelerin kızgınlık gösterip göstermedikleri mi yoksa kızgınlığın çalışanlar tarafından tespit edilip edilememesinin anlaşılması konusudur. Bu durumu değerlendirdiğimizde, kızgınlığın tespit edilmesi için günün belli bir saatinde inekleri gözlemek yerine bir sistemin (protokolün) uygulamaya konulmasının gerekliliğiydi.
Lohusa İnek İdaresi Protokolünün kullanılması konusu da ayrıca bu işletmelerde tartışıldı. İyi bir döl verimi elde etmek için Lohusa Takip Programı mutlaka kullanılmalıdır. Bu program uygulandığında ineklerde pek çok sağlık sorunu engellenmektedir. Ne yazık ki bu uygulama Türkiye’deki pek çok veteriner hekimin henüz kabul etmediği bir kavramdır. Lohusa döneminde ineği sağlıklı tutarak hem süt verimi hem de döl verimi performansı arttırılabilir.
Sıcaklık / Isı Stresi de görüşülen sorunlardan idi. Ziyaret edilen işletmelerde ısı stresini azaltma yönünde çabalar mevcut idi. Ancak ya sistem doğru bir şekilde planlanmamıştı ya da ineklerin bulunduğu ortamı serinletecek yeterlilikte değildi. Sıklıkla yapılan hatalar şu şekilde idi; ya yeterli sayıda fan mevcut değildi, sprey/duş yerine mister (nem verici)’ler kullanılmıştı ya da söz konusu cihazların günün hangi saatinde kullanılacağı bilinmemekte idi. Ziyaret esnasında hava sıcaklıkları 20 °C derecenin biraz üzerinde olmasına rağmen, ziyaret edilen çiftliklerde ineklerde ısı stresi belirtileri açıkça görülmekte idi. Isı stresi ineklerde pek çok sorunlara yol açmakta ve zaman içinde süt verimini ve döl performansını olumsuz yönde etkilemektedir.
Barınaklarda inek konforunun bir sorun teşkil etmekte olduğu, hayvanların serbest yataklara yatmayıp ayakta durmalarından anlaşılmaktadır. İneklerin üzerindeki kirliliklerden yataklara yatmayıp başka yerlerde yatmakta oldukları anlaşılıyordu. Serbest yataklı barınaklarda, ineklerin bu yatakların kullanabilecekleri konforda düzenlenmesi gerekir. Bu yataklarla ilgili iki önemli sorun tespit edildi. Birincisi, ineğin ayağa kalkması için öne doğru esnemesinde yeterli alanı kısıtlayan demirin olması, diğeri ise yatak yüzeyinin sert olması idi. Ziyaret edilen işletmelerin hepsinde yataklar beton zeminin üzerinde sert kauçuk matların yerleştirilmesi ile hazırlanmıştı. Ayrıca ön tarafa yerleştirilmiş omuz demiri de ineklerin öne doğru esneyip ayağa kalkmasına imkan vermiyordu. Altlık malzemesi olarak kum en iyi olmasına rağmen, kumu tercih etmeyen çiftlik yönetimi, yumuşak matlar kullanarak ineklere daha yumuşak zemin temin etmelidir. Buna ilaveten omuz demirlerini de kaldırarak ineklere ayağa kalkarken yeterli esneme alanı sağlamalıdırlar. Barınaklarda bu şekilde düzenleme yapılır ise ineklere daha iyi konfor sağlanabilir.
Kaba yem kalitesi ve toplam karma yeme karıştırma işlemlerindeki hatalar yetersiz geviş getirmeye yol açabilir. Önceki ziyaretlerde kaba yem kalitesinin önemi pek çok kez ortaya konulmuştur. Bu ziyarette sorulan soruların niteliğine bakarak bunun öneminin fark edilmiş olduğunu tespit ettik. Kaba yem kalitesinin öneminin anlaşılması, hasat metotlarının geliştirilmesine ve kaba yem kalitesinin arttırılmasına yol açacaktır.
Özet:
Türkiye’deki işletmelerde süt verimi seviyeleri yükselmektedir. Söz konusu bu ineklerin verimliliğini korumak için gelişmiş sürü idare pratikleri gerekecektir. Pek çok çiftlik müdürü bu konunun önemini anlamakta ve iyi bir performans için değişiklikler yapılması gerektiğinin farkındadır. Ancak genel bilgi eksikliği veya eski alışkanlıklar, çiftlik yöneticilerine yardımcı olacak bilgi kaynaklarına ulaşmalarını kısıtlamaktadır. Endüstrinin lideri durumunda olan firmalar bu bilgiyi temin etmede öncülük etmelidirler.
Süt veriminin yüksek seviyelerde tutulması pek çok faktöre bağlıdır. Bunu başarabilmek için tek bir faktör mevcut değildir. İneklerin düzgün yemlenmesi, sağlıklı bir rumen için yüksek kalitedeki kaba yemin kullanılması çok önemlidir. Ayrıca ineklerin yemden yararlanması ve gelirin düşük olduğu zamanlara kadar uzun süreli sağılmaması için döl verimi idaresinin düzgün yapılması, ineklerin sağlıklı tutulması ve her görevin zamanında yapılması çok önemlidir. Tüm bunların yerine getirilebilmesi için bir yönetim planı oluşturulmalı ve çalışanlar da düzgün bir şekilde idare edilerek, görevlerini zamanında ve düzgün bir şekilde yapmaları sağlanmalıdır. Süt sığırcılığı işletmesinin başarısı, inek idare becerilerine ve çalışanların idare edebilme becerisine bağlıdır. Başarılı bir süt sığırcılığı işletmesindeki anahtar noktalar; çalışma protokollerinin iyi bir sistemi olması ve sürünün takibi için iyi kayıt tutulmasıdır.
