Soru: Sütçü sığır çiftliklerinde sinekleri önleme metotları nelerdir? ABD’deki çiftçilerin sinekle mücadele yöntemleri nelerdir? (Eylül 2008)
Sütçü çiftliklerdeki sinek mücadelesinde en önemli nokta, yumurtlama (çoğalma) yerlerinin kısıtlanmasıdır. Bunu yapabilmek için temizlik (sanitasyon) elzemdir. Sanitasyon, nem kontrolü ve gübre (dışkı) idaresi en önemli hususlardır. Ergin sinek mücadelesine kıyasla, yumurtadan çıkmadan önceki dönemde bu noktalara dikkat ederek yapılan mücadele daha kolaydır.
Sineklerin üreme yerlerini, temizlik ile kısıtlayabiliriz. Pek çok çeşit sinek vardır (at sineği, karasinek, ev sineği, yüz sineği, vb.). Ev sineği gibi pek çok sinek, %40-70’lik nemdeki organik bir madde içinde yumurtadan çıkabilir. Yumurtadan çıkmanın tam süreci, 7 gün ile 14 gün arasında gerçekleşebilir. Yumurtadan çıkışın zamanlaması, sıcaklık gibi ortam değişkenlerine bağlıdır. Tipik olarak sinek popülasyonu ve yumurtadan çıkan sinekler ortam sıcaklığı ile birlikte artar. Buna bağlı olarak, Ağustos gibi yaz aylarında sinek popülasyonları, en yüksek miktarlara ulaşır.
Serbest yataklı barınaklarda, özellikle yemlik yakınlarındaki ineklerin durduğu taraftaki kenara dikkat etmemiz gerekir. Eğer makaslar kullanılıyorsa, bu bölge çoğunlukla gözden kaçar ve temizlenmesi güçtür. Düşen yem parçaları bu bölgede birikir ve spreyler benzeri yerlerden gelen su ile nemlenerek sinekler için mükemmel bir ortam teşkil eder. Bu bölge, en az her yedi günde bir temizlenerek, olası sinek kuluçka dönemi engellenmelidir. Söz konusu serbest yataklı sistemlerde, gördüğüm en iyi uygulama, haftada bir inekler sağımda iken, bir traktörün arkasına monte edilmiş hava kompresörünün yemlik yolunda sürülmesi ve bu şekilde organik materyalin üfürülmesiyle uzaklaştırılarak yemlik yolunun temiz ve kuru hale getirilmesidir. Yemlikteki yemin itilmesine ek olarak, mevcut rutine böyle bir uygulamanın ilave edilmesi sinek mücadelesinde yararlı olur. Toprak zeminli serbest sistemli barınaklarda ise, tabanın alt üst edilerek gübrenin kuruması temin edilmelidir.
İneklerin toplu halde bulundukları yerlerde suluklardan herhangi bir su sızıntısının olmamasına ayrıca dikkat edilmelidir.
Tüm bunların yanında biyolojik sinek mücadelesini tercih edenler de vardır. Bu mücadele şeklinde, doğal bir sinek avlayıcıyı canlı ortama katmak gerekir. Bu biyolojik sinek mücadele programları da iyi bir sanitasyon programı ile birlikte yürütülmelidir. Ancak, bu biyolojik sinek mücadele programlarının faydalarını gösteren herhangi bir araştırmadan haberdar olmadığım için, tüm sinek mücadelesini bu tip mücadele programına bağlamanın doğru olmadığını düşünüyorum.
Sinekler yumurtadan çıktıktan sonra ergin sinek probleminiz başlamış olur ve bu aşamada da kimyasal (ilaçlı) mücadeleye başvurmanız gerekir. Bu mücadele şeklinde, kalıcı insektisit etkisi olan spreyler, sinek yakalayan yemler, kulak küpesi, sinek şeritleri ve sinek kapanları kullanılabilir. Kaliforniya gibi büyük süt sığır işletmeleri olan yerlerde, en çok sinek spreyleri ve sinek kapanları kullanılmaktadır. Kendi ülkenizdeki mevcut ilaçlara göre herhangi bir bölgede (laktasyondaki ineklerin, buzağıların bulunduğu vb. alanlar) nasıl kontrol yapacağınıza kendiniz karar vereceksiniz. Belli marka isimleri de dahil olmak üzere, pek çok mevcut sinek mücadele ilaçları ile ilgili çok iyi referanslar vardır. Bununla ilgili daha fazla bilgi için aşağıda başlığı belirtilen yayına bakabilirsiniz:
“UK COOPERATIVE EXTENSION SERVICE UNIVERSITY OF KENTUCKY-COLLEGE OF AGRICULTURE INSECT CONTROL ON LACTATING DAIRY CATTLE ? 2007”
Kimyasal kontrole dayanarak yapılan sinek mücadelesi sonu gelmeyen bir savaş gibidir. Sinek popülasyonunu sprey/kapan yemi ile çok hızla alt edebilirsiniz (1-2 hafta). Fakat yumurtlama (çoğalma) alanlarını kontrol etmezseniz sinek popülasyonu geri gelecektir.
Bu hususlara dikkat edip, asgari miktarda kimyasal (ilaçlı) kontrol de yaparsanız, sinek mücadelenizde iyi bir yol kat etmiş olursunuz.
Prof. Jeffrey Kearnan
Süt Sığırcılığı İşletmesi Müdürü
İnek Barınakları ve Konforu Uzmanı
