Sığırlarda kullanma melezlemeleri yapılmasının amacı heterozis’in üstünlüğünden yararlanarak besicilik için hızlı canlı ağırlık artışı sağlayan melezler elde etmektir. Tür azmanlığı oluşturma yöntemiyle karkas ağırlığı artacak, besi süresi kısalacak, erken yaşta besi yapılacağından et kalitesi yükselecektir. Kıymetli etlerin yani, kontrfile, bonfile, antrikot, nuar, sokum, yumurta gibi bölümlerin, ağırlığı ve oranı artacağından kıymalık etlerin maliyeti düşecektir.
Bu yöntemde dünyada bilinen ve besi performansları kanıtlanmış etçi ırklar kullanılır. Bu ırklardan Şarole, Limousin, Chianina, Angus, Red Angus, Siyah Simmental, Hereford, Salers, Brahman, Simbrah, BeefMaster, Pinzgauer, Maine Anjou, Romagnola’yı sayabiliriz. Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta dişi materyali anne ya da baba soyundan olmayan bir boğa spermasıyla tohumlamaktır. Örneğin; bir yerli ırkın Limousin boğa spermasıyla tohumlamak suretiyle elde ettiğimiz dişi materyali, bu ikisinin tamamen dışında başka bir ırktan boğa tohumu ile tohumlamalıyız. (Angus, Şarole gibi.) Bu yönde bir çalışma yaparken ırkları 3 ana gruba ayırabiliriz.
1- Kırmızı Irklar: Hereford, Red Angus, Main Anjou, Simbrah, Limousin, Salers
2- Siyah Irklar: Angus, Siyah Simmental
3- Beyaz Irklar: Şarole, Chianina, Romagnola, Marchigiana
Yöntemi takip ederken bir kırmızı ırk melezini bir beyaz ırkla, beyaz ırk melezini siyah ırkla, siyah ırk melezini kırmızı ırkla tohumlarsak her zaman yeni bir tür melezi (Heterozigot = Azman) elde etmiş oluruz.
Bu yöntemle her melezlemeden, öncekine oranla 15-20 kg daha fazla Karkas elde etme şansı ortaya çıkar. Melezleme ile elde edilen erkek ve dişilerin hepsi kasaplık olarak besiye alınabileceği gibi, erkekler kasaplık olarak ayrılarak dişiler daha ileri bir melezlemeye tabi tutulabilir. Böylece ikili, üçlü, dörtlü, beşli, altılı melezleme olanağı ve dolayısıyla daha yüksek oranda heterozis elde etme şansı elde edilmiş olur.
Genellikle doğan buzağılar altı aylıktan sonra SON BESİ‘ye alınırlar ve on iki aylık olduklarında 480-500 kg canlı ağırlığa ulaştırılacak şekilde yoğun besiye tabi tutulurlar. Böylece Karkas ağırlıkları 265-275 kg’a çıkar. Daha çok beslenirlerse bu rakamlar daha da yükselir. Ancak, 550 kg canlı ağırlığın üzerindeki besilerin çok karlı olmayacağı bilinmelidir.
Çünkü 550 kg’ın üzerindeki bu danalar daha çok yedikleri halde aynı ağırlık artışını sağlarlar. Dişilerden hiçbir şekilde süt verimi beklenmez. Genellikle yavrular annelerinin sütleriyle beslenirler. Ticari melezleme yapanlar elde ettikleri danalarını ya kendileri beslerler, ya da besicilere satarlar. Örneğin; Doğu Anadolu bölgesinde Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında yapılan tohumlamalardan Mart, Nisan, Mayıs aylarında buzağılar doğar. Eylül, Ekim aylarında bu danalar besicilere satılabilirler. Bu arada dişiler tekrar tohumlanırlar.
Doğu Anadolu bölgesindeki hayvan sahipleri de eğer isterlerse, kar yağmadan yavruları elden çıkarmış olurlar. Bu döngü ticari melezlemelerle devam edip, gider.
Tür azmanlığı yöntemiyle besiye uygun danalar elde etme yöntemi her bölgede uygulanabilir. Ancak; mera olanakları bol olan bölgelerde ilk altı aydaki maliyet düşebilir. Meraları kullanma olanakları mümkün olduğu kadar değerlendirilmelidir. Bu yöntemle ülkenin ortalama karkas ağırlığı yükselecek, birim et maliyeti düşecek, yemden yararlanma ve hızlı canlı ağırlık artışı ile besicilik kazanç getiren bir iş olacaktır. Tüketiciye sunulan et her zaman ince lifleri ve mermerleşme sebebiyle tercih edilecektir. Bir yandan besici kar ederken , diğer yandan et işleyen üniteler tüketiciye “kaliteli et” sunma olanaklarını arttıracaklardır.
Konuyla ilgili sunum için tıklayınız.
