Çiftlik hayvanlarının gözleri birçok hastalık konusunda bize ipucu verir. Aslında gözler sağlığın aynasıdır. Canlı bakışlar sağlıklı koyun, keçi, oğlak, kuzu, buzağı ve ineklerin aranan özellikleridir. Gözlerin muayenesi ile birçok hastalık hakkında şüphe duyabilir, ileri tetkiklerle tam ve doğru teşhise gidebiliriz.
Sığırların Moraxella bovis ve Moraxella bovoculi enfeksiyonlarında göz bulutlanır. Sinekler tarafından hızla nakledilen ve “pembe göz hastalığı” olarak bilinen bu hastalık sürülerde sorun oluşturmaya devam etmektedir.
Koyun ve keçilerin pembe göz hastalığı da benzer belirtilerle kendini gösterir. Sineklerle, rüzgar ve tozla bulaşan etkenler çoğunlukla Klamidya ve mikoplazmalardır.
Bozuk silajda üreyen Listeria monocytogenes isimli bakteri listeriosis hastalığına yol açar. Gözler “silaj gözü” adı verilen şekildedir.
İneklerin göz kanseri, squamous cell carcinoma, genel olarak beyaz yüzlü ineklerde gözlenir. Güneşin ultraviyole (U.V.) ışınlarıyla ilgili olduğu bilinen bu hastalık ve bazen de papillomatosis virüsünün etkisiyle ortaya çıkan siğiller ineklerde göz sorunları oluştururlar.
Bazen patlak gözlü ineklere rasgeliriz. Bu sorunun arkasında Löykoz (Leucosis) ya da actinomycosis (aktinomikoz) hastalıkları olabilir.
Eğer gözün arka tarafında gözü dışarıya doğru iten tümör veya apse gibi sorunlar varsa patlak gözlü ineklerle karşılaşırız.
İshal gibi su kaybına yol açan sorunlar dehidrasyona sebep olur. Su ve elektrolit (tuzlar) kaybı gözlerin yuvalarına çökmesi ile belirgin hale gelir.
Sinirsel hastalıklarda, tetanoz, PEM (Polioencephalomalacia), listeriosis gibi hastalıklarda şaşılık ortaya çıkar.
BVD-MD bir virüs enfeksiyonudur. Diğer belirtilerle birlikte gözde hasarlar söz konusu olur. IBR (Infectious Bovine Rhinotracheitis) önemli bir virüs enfeksiyonudur. Hastalığın diğer belirtilerinin yanısıra gözlerde kızarıklık ve aşırı gözyaşı akıntısı görülür.
Koyun ve keçi vebasında aşırı gözyaşı akıntısı diğer belirtilere eşlik eder.
Koyun ve keçilerin çiçek hastalığında burun akıntısının yanısıra göz akıntısı da görülmektedir. Göz kapaklarında yaralar ve kabuklanmalar çiçek hastalığının tipik belirtilerindendir.
Yukarıda şaşılık ile karşımıza çıkabilecek hastalıklardan biri olarak saydığımız PEM yani Polioencephalomalasi (Cerebrocortical necrosis = CCN) hastalığında körlük, gözün bulutlanması söz konusudur. B1 vitamini eksikliği ile karşımıza çıkan bu hastalıkta, diğer sinirsel belirtilerle birlikte, göz hasarları da ortaya çıkar.
Agalaksia (sütkesen) hastalığında meme yangısı (mastitis), eklem yangısı (Arthritis) ve göz yangısı (Keratokonjonktivit) biraradadır.
Küçükbaş geviş getirenlerin delibaş hastalığında (Coenurosis) hastalığın en önemli belirtisi hayvanın kendi etrafında dönmesidir. Körlük diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkar.
Bakar körlük (Amaurosis) bazı viral hastalıklar sebebiyle buzağıların kör doğması anlamına gelir. Doğuştan körlük BVD-MD, Akabane gibi viral hastalıklardan dolayı oluşabileceği gibi vitamin ve izmineral eksikliklerinden dolayı, nitrit ve nitrat fazlalığı nedeniyle oluşabilir.
Kapalı ve kalabalık barınaklarda, özellikle kapalı besihanelerde amonyak birikimi aşırı gözyaşı akıntısına ve solunum yolu enfeksiyonlarına sebep olur.
Sığırların virüs etkenli öldürücü nezlesi (Koriza) gözden irinli akıntı gelmesi, gözde bulutlanma, şiddetli gözyaşı akıntısı ile kendini gösterir. Burun akıntısı ve diğer belirtilerle birlikte değerlendirilir. Koriza koyunlardan bulaşır ama koyunlar klinik olarak hasta değildir.
Özetlediğimiz gibi; gözler birçok hastalığı işaret edebilir. Hastalıkların diğer belirtileri ile ele alınması, gerekli hallerde laboratuvar tahlilleri bizi doğru teşhise götürür.
