Sığırların Süngerimsi Beyin Hastalığı = B.S.E
Bovine spongiform Encephalopathy = Mad Cow Disease = Deli İnek Hastalığı
Hastalık ilk olarak İngiltere’de baş göstermiştir. Etkeni PRİON adı verilen dejenere olmuş proteindir (Bazı gazeteler “Virüs” diye söz ediyor. Virüs değildir.). Mad Cow disease sözcüğünün tam İngilizce karşılığı “DELİ İNEK” hastalığı olup, “Deli Dana” olarak adlandırılması da aslında doğru değildir. Çünkü hastalığın kuluçka dönemi uzun olduğundan genç danalarda daha az, ama ineklerde daha çok görülebilme ihtimali vardır.
Mezbahalarda kesilen hayvanların yenilemeyecek kısımları rendering denilen tesislerde yüksek ısıda yakılarak un haline getirilir ve başka hayvanların yemlerine protein hammaddesi olarak katılır. Yıllardan beri yapılan bu işlemi İngiltere’de, enerji tasarrufu sağlamak amacıyla, daha düşük sıcaklıkta yapmaya başladılar. Özellikle Scrapi hastalığından ölmüş koyunların gövdeleri bu şekilde yakılarak toz haline getirilip, sığır yemlerine protein kaynağı olarak katılınca ” BSE” hastalığı ortaya çıktı. Proteini dejenere eden bu işlem aslında olması gereken, 134°C-138°C, sıcaklıkta çalıştırılan rendering tesislerinde yapılsaydı bu hastalık oluşmayacaktı. Doğal olarak ticaret yoluyla bu et?kemik unları her yere yayıldı. Bütün Avrupa bu hastalıktan etkilendi. Hastalık bir çeşit yamyamlık hastalığıdır. Benzeri hastalıklar insanlarda Avustralya ve Afrika’daki ilkel, yamyam kabilelerde görülmektedir.
BSE Hastalığı cinsiyet gözetmez. Temas yoluyla bulaşmaz. Yani hasta olduğu bilinen bir hayvanla yan yana duran diğer hayvana bulaşmaz. Hastalık kronik seyirlidir. Ürkeklik, ön ayakla yeri kazıma, aşırı tepki veya saldırganlık, iştahsızlık, zayıflama, sallantılı yürüyüş, yatıp kalkamama, dudak titremesi, gibi belirtileri gösteren inekler öldükten sonra beyinleri kontrol edildiğinde beynin gri bölgesinde sünger içindeki boşluklara benzeyen bir yapı gözlenir. Teşhis için en önemli bulgu beyindeki bu Vakuoller’dir (boşluklar). İnek canlıyken görülen belirtiler bir çok hastalıkla karıştırılabilir. Kuduz, tetani, hipokalsemi, zehirlenme, ketosis gibi hastalıklarla karıştırılan BSE’nin teşhisi mikroskopla beynin gri maddesinin muayenesi veya elektron mikroskopta amiloid flamentler gözlenmesiyle konulabilir. Hastalığın aşısı, tedavisi ve antiserumu yoktur.
Sığırları hastalıktan korumak için BSE çıkmış ülkelerden hayvan ve hayvan ürünleri ithal edilmez. Zaten resmi olarak 1996 yılından beri Tarım Bakanlığı böyle bir ithalatı yasaklamıştır. Burada dikkat edilmesi gereken konu kaçak girişler ve aldatmacalı yollardan girişlerdir. Dolaylı yoldan girişler her zaman tehlikeli olabilir.
Devlet resmi tedbirler almakla beraber kaçak girişler konusunda daha duyarlı olmalıdır. Yem fabrikalarında et?kemik unu kullanımı kesinlikle yasaklanmalıdır. Et ?kemik ununun BSE çıkmamış olan bir ülkeden gelip, gelmediğine bakılmaksızın böyle bir yasak konularak mutlaka uygulanmalıdır. Böylece DOLAYLI girişler önlenmiş olur.
