Kaba yemlerdeki sellülozun sindirilebilirliğini belirleyen kriterler, NDF (Neutral Detergent Fiber/Nötral Deterjan Sellülozu) ve ADF (Acid Detergent Fiber/Asit Deterjan Sellülozu) oranlarıdır.
NDF= Nötral Deterjan Sellülozu
ADF= Asit Deterjan Sellülozu
Bu şekilde isimlendirilmesinin sebebi, sellüloz (lifin) fraksiyonlarının kimyasal olarak tespitinde çözücü olarak kullanılan nötr deterjan ve asit deterjan kullanılmasıdır. Bir kaba yemin sindirilebilirliği, NDF ve NDF içindeki çözünebilen materyalin sindirilebilirliği ve miktarı ile ilgili bir fonksiyondur.
NDF içindeki çözünebilen maddeler çoğunlukla nişasta, şeker, ham protein ve yağdan meydana gelmekte olup %98 oranında sindirilebilir haldedir. Ancak NDF miktarı arttıkça, NDF içinde yer alan çözünebilen maddeler düşer. Bu hususlara bağlı olarak, bir kaba yemin toplam NDF içeriği, kaba yemin genel kalitesini ve sindirilebilirliğini ortaya koyan değerdir. % 40 NDF değeri olan bir kaba yem, % 60 NDF değeri olan kaba yemden daha çok sindirilebilir niteliktedir.
2002 yılında, Weiss isimli araştırmacının yaptığı bir çalışmada, kaba yem olarak sadece yoncanın bulunduğu laktasyondaki inek beslenmesinde, yonca içindeki NDF’nin %3 oranındaki değişmesi %4 yağlı olan günlük süt veriminde 454 gramlık fark yaratmıştır.
ABD’de yapılmış binlerce kaba yem tahlili sonucunda, kaba yemlerdeki ADF ve NDF ilişkisi şu şekilde ortaya konmuştur (Dairyland Laboratuarı, 2001).
| Kaba Yem | Kuru Madde’deki NDF %’si | Kuru Madde’deki ADF %’si | Fark |
| Baklagil otu | 42.3 | 32.5 | 9.8 |
| Baklagil otu silajı | 42.5 | 33.1 | 9.4 |
| Kuru ot | 56.2 | 36.9 | 19.3 |
| Mısır silajı | 39.6 | 25.1 | 14.5 |
Başlıca kurallar:
– Fiğ gibi baklagiller: NDF ve ADF arasındaki fark %10 olmalı
– Çayır Otu: NDF ve ADF arasındaki fark % 20 olmalı
– Mısır Silajı: NDF ve ADF arasındaki fark % 10-20 olmalıdır.
NDF sindirilebilirliğinin bilinmesinin önemi ile ilgili pek çok neden vardır.
Kaba yemlerin içinde NDF büyük bir bileşen olarak yer aldığı için NDF’nin sindirilebilirliği, kaba yemin toplam sindirilebilirliğini belirgin bir şekilde etkileyebilir.
Eskiden kaba yemlerin sindirilebilirliği değerlendirilirken lignin ve ADF içeriğine göre karar verilirdi. Ancak bu değerlendirme, toplam kaba yem içerisindeki NDF’ye bağlı sindirimdeki variasyonu ortaya koymuyordu.
2001 Ulusal Araştırma Konseyi’nin (NRC/National Research Council), süt sığırcılığı ile ilgili kaba yem ve diğer yem hammaddelerine ait enerji hesaplamalarında, artık NDF’yi bir sindirilebilirlik faktörü olarak kullanmaktadır. Artık kaba yemin enerjisi, ne ADF ne de diğer tek birim formüllerle hesaplanmaktadır.
Oba ve Allen (1999), NDF’deki % 1’lik bir artışın, ineklerde günlük kuru madde tüketimini 168 gram olarak arttırdığını ve bunun da günde % 4 yağlı sütte 250 ml miktarında artışa eşit olduğunu ortaya koymuştur.
