Son zamanlarda inek ve düvelere suni tohumlama yaptırmayıp boğaya çeken hayvan sahiplerinin çoğaldığını duyuyoruz. Suni tohumlama hayvanlarda ırk ıslahını sağladığı kadar, hayvan hastalıklarının, özellikle de zoonoz hastalıkların yayılmasının azaltılması konusunda büyük yararlar sağlar.
Suni tohumlama için sperm ithali ve üretiminde Tarım Bakanlığı büyük bir titizlikle aşağıdaki hastalıkları kontrol etmektedir;
Lumpy Skin Disease (LSD= Sığırların Nodüllü Ekzantemi= Sığır Çiçeği), Mavi Dil, Rift Valley Fever (Rift Vadisi Humması), sığır Vebası, şap, kuduz, tüberküloz, bruselloz, şarbon, contagious bovine pleuro pneumonia ( Mycoplasma mycoides mycodies enfeksiyonu), sığır löykozu (bovine leucosis), IBR – IPV, EHD ( Epizootic Haemorragic Disease), BVD-MD, Trichomonas foetus, Camphylobacter foetus.
Bu hastalık kontrolleri OIE (Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü) ve AB standartlarına göre de yapılması gerekenler listesinde sıralanmıştır.
Ancak; boğa kullanımında, yani doğal aşımda yukarıda sayılan hiçbir hastalık etkeninin aranması söz konusu değildir. Bunların içerisinde tüberküloz ve bruselloz gibi ülkemizde gayet yaygın olan zoonoz hastalıklar da vardır.
Suni tohumlama ülkemizin daha çok et, daha çok süt elde etmesi için zaten öncelikle yapılması gereken bir işlemdir. Bu konu gözardı ediliyor. Boğa kullanımında kesinlikle gözardı edilmeyecek olan konu hayvan sağlığı ve halk sağlığı bakımından listelenen hastalıklardır.
Bunca hastalık varken, ırk ıslahında bunca elde edilmiş kazanım varken boğaya çekme bilinçsizliğine son vermek lazım.
Boğaya çekme bilinçsizliği için bir yandan eğitim yapılsa bile, bunun yeterli olmayacağı aşikardır. Hayvan sahiplerinin cebine dokunacak olumlu adımlar atılması şarttır. Bu yüzden suni tohumlama yaptırılmasının özendirici olmasını sağlamak gerekir.
Ülkemizin hastalıklara yenilmesine, buzağı kayıplarına ve halk sağlığına yönelik tehditlere tahammülü yoktur.
Suni tohumlama yaptırılmasının teşvik edilmesi atılması gereken en önemli adımdır. Böylece, bir yandan ırk ıslahında atılan olumlu adımlar duraklamaya uğramayacak, diğer yandan hayvan kayıpları, ineklerin düşük yapmaları veya gebe kalmamaları sebebiyle ortaya çıkan buzağı kayıpları önlenecek, halk sağlığı tehlikeye atılmamış olacaktır.
