Düveler sürümüzün genç kızlarıdır. Geleceğin inekleridir. Düvelerin buzağı çağından, hatta doğumdan başlayarak özenle yetiştirilmesi gerekir. Sağlıklı, tam zamanında tohumlanmış, zayıf ya da şişman değil, olması gereken canlı ağırlıkta düveler sürü sahibine ikinci doğumlarıyla birlikte kâr getirmeye başlarlar. İlk doğumlarının getirisi sadece o güne kadar yapılmış masrafları karşılamaya yeter. Ancak, geç tohumlama yapılmış, yanlış besleme sonucu yağlandırılmış ya da buzağılık döneminde hastalık geçirmiş düveler ikinci doğumlarını takiben bile kâr getirmezler. Öyleyse; düve yetiştirmenin üç ana kuralı kendiliğinden ortaya çıkıyor. Sağlıklı bir buzağılık dönemi, uygun besleme ve zamanında tohumlama.
Sağlıklı buzağı elde edilmesi daha doğum öncesinden alınan önlemlerle başlar. Güç doğum özelliği olmayan boğalarla tohumlama sonucu kolay bir doğumla elde edilen buzağı, ağız sütünün tavsiyelere uygun içirilmesi, göbek kordonunun dezenfeksiyonu, antiserum uygulaması ve annesinin yanından ayrılması ile büyütülmeye başlanır. Buzağı maması veriliyorsa, mamanın etiketindeki ölçülere uyularak, yine tavsiye edilen 40-42 0C içirme sıcaklığında buzağıya verilir. Etikettekinden daha fazla buzağı maması içirilmesi ise özellikle önerilir. Buzağıların önünde her zaman temiz su bulundurulur. Buzağılar işkembelerinin oluşması için yavaş yavaş kaba ve kesif yeme alıştırılır. Böylece sütten kesme döneminde stres ile karşılaşmazlar. Sütten kesme dönemine bir alıştırma süreciyle girilmezse buzağılar birdenbire zayıflarlar ve hasta olabilirler. Buzağılar beslenirken kalsiyum / fosfor miktarlarına ve oranlarına dikkat edilir ve vitamin desteklemeleri yapılır. Tabii kulak numarası takılması da bu arada mutlaka yapılmış olmalıdır.
Buzağılar büyüdükçe gruplanır. Genellikle sütten kesme ile altıncı ay, altıncı ayla dokuzuncu ay, dokuzuncu ayla tohumlama zamanı arasında gruplanırlar.
Düve adayları ve düveler beslenirken az yemden ve çok yemden kaçınılmalıdır. Az yem gelişme geriliklerine ve tohumlama zamanının ileriye atılmasına sebep olabileceği gibi, çok besleme de yağlanmaya, güç doğumlara, geç döl tutmaya ve meme bezlerinin yağlanmasına sebep olabilir. Gerekli aşıları yapılmış ve parazit mücadeleleri tamamlanmış düve adayları on dört ayda 375 kg olacak şekilde beslenirler. Bu yaşa geldiklerinde cidago yükseklikleri 127 cm olmalıdır. Cidago yüksekliği geçtikleri bir bölgedeki duvarın işaretlenmesiyle kolayca ölçülebilir. On dört aylık ve 375 kg olan düveler tohumlanmalıdır. Günde 700 gr canlı ağırlık artışı ile düvelerin beslenmesi bu yaşta bu canlı ağırlığa erişmeyi sağlar. Bu zamanı geciktiren etmenleri önceden bilerek önlemlerini almak olabilecek gecikmelerin önüne geçecektir. Düvelerin potansiyelini engelleyebilecek problemler şunlardır; solunum yolu enfeksiyonları, ayak problemleri, parazitler, aşırı kalabalık barınaklar, yemlik boyunun yeterli olmaması, eksik protein, eksik enerji veya fazla enerji, çeşitli yaralanmalar, Cryptosporidiosis veya Coccidiosis, ani diyet değişiklikleri, karaciğer apseleri, yabancı cisimlerin yutulması, akraba evlilikleri, asidoz, BVD, barınak konforunun eksikliği, ikizlik, düşük doğum ağırlığı, güç doğum ve aşırı sert çevre koşulları. Bu saydıklarımızla ilgili olarak gerekenler önceden yapılmışsa, düve on dört aylıkken tohumlanabilecek hale gelmiştir. Güç doğum özelliği olmayan bir boğa tohumuyla tohumlanır. Bilindiği gibi süt veren hayvanların en önemli problemlerinin başında mastitis gelir. Özellikle memeyi körelten ve sürüye yayılan, gizli mastitislere sebep olan mikroorganizma Staphylococcus aureus’ tur. Düve adaylarını daha 6-7 aylıkken yani meme dokusu şekillenmeye başladığında bu tehlikeli mikropla tanıştırırsak yani aşılarsak ileride bu büyük tehlikeden onları ve tüm sürüyü korumuş oluruz.
Düveler sürünün döl verimi açısından en verimli hayvanlardır. Sürüye büyük bir genetik potansiyel getirirler. Yaşamlarının ilk aylarında iyi bakılan düveler daha fazla süt veren, daha az sağlık problemi yaşayan, sürüde uzun süre kalan inekler olurlar. Bu yüzden aşılama programına çok dikkat edilmeli, 3 aylık olunca aşı programına başlanmalıdır. Sırasıyla IBR, BVD, PI3, Pasteurella, Clostridium aşıları, 4-6 aylık arası Brusella S19 aşısı yapılmalı, bir yaşında IBR, BVD, PI3 aşılarının tekrarıyla Clostridium aşılarının tekrarı yapılmalı, eğer gerekiyorsa Leptospiroz aşısı da uygulanmalıdır. Yazın ve kışın havalandırmaya dikkat edilmelidir. Barınak içerisindeki amonyak, karbondioksit, hidrojen sülfür ve aşırı nem oranları buzağıların, düvelerin hastalıklara karşı duyarlı hale gelmelerine ve hastalanmalarına sebep olacaktır.
Görüldüğü gibi düve yetiştirmek bir bilim ve sanattır. Kaliteli sütün ve kaliteli düvenin müşterisi hazırdır. İşletmelerin kârlılıklarını artırabilmeleri kaliteli süt ve kaliteli düve elde edebilme yeteneklerini arttırmalarıyla mümkündür.
