Hayvanların çene altında şişlik (ödem = su toplanması) bir hastalık değil, belirtidir. Bu belirtinin ortaya çıkması ile birçok hastalıktan şüphe edilebilir.
Çene altındaki şişliğin ana sebepleri kansızlık, aşırı zayıflık, protein eksikliği, aminoasit alımındaki sorunlar, vitamin, mineral eksiklikleri olabilir.
Fakat, bunların arkasında neler olduğunu araştırmamız gerekir.
Çene altında ödeme sebep olan, aşırı zayıflamaya, protein eksikliğine, kansızlığa yol açan en önemli hastalık Kelebek (fasciola) istilasıdır. Ayrıca; yuvarlak kurtlardan kan ile beslenen ve mideye (abomasum) yerleşen Haemonchus contortus paraziti de çene altı ödemine yol açar.
Uzun süren ishaller ve koksidiyoz sonucunda da çene altı ödemi göze çarpar.
Paratüberküloz (John Hastalığı) uzun süren ishal ile ortaya çıktığından aşırı zayıflama, kansızlık ve çene altı ödemi birlikte gelişir.
B12 vitamini, kobalt, bakır eksikliklerine sebep olan durumlar kansızlığa, dolayısıyla çene altı ödemine yol açar.
Bu vitamin ve minerallerin alımı veya emilimi ile ilgili problemler olup olmadığı gözden geçirilmelidir.
Anemi (kansızlık) gözden (konjunktiva) anlaşılacağı gibi, kan sayımı ile de daha doğru teşhis konulabilir.
Aşırı zayıflama ileri safhalarda ölüm ile sonuçlanabilir.
Mavi Dil hastalığında, koyun pseudotüberkülozunda çene altı şişlikleri görülse de, diğer belirtilerle birlikte değerlendirmek suretiyle, doğru tanıya gidilebilir.
Hayvanı zayıflatan her türlü süreğen hastalık çene altı ödemine yol açabilir.
Çene altında su toplanması tam anlamıyla bir alarmdır. Meralarda bulunan hayvanların meradan doğan riskleri doğru olarak bilinmelidir. İshallerde her zaman kullanılıp daha önce sonuç alınmış ilaçlardan sonuç alınamıyorsa, doğru teşhise yönelik olarak çaba sarfedilmelidir.
Paratüberküloz gözardı edilmemelidir.
Doğum öncesi ve doğum sonrası dönemlerde veya ilkbahar, sonbaharda düzenli antiparaziter (antelmentik) ilaçlar kullanılmalıdır.
Coccidiosis (Koksidiyoz) stresli ortamlarda, özellikle kalabalık barınaklarda hızla yayılır. Hastaların sağlıklılardan ayrılması, iyi gözlem, erken ve doğru müdahale ile koksidiyoz problemleri çözülebilir.
Asıl etken ile mücadele edilirken, kan yapıcılar, B12 vitamini, demir, kobalt ve bakır ile desteklerden önemli yararlar elde edilir.
İç parazit mücadelesinde sıklıkla kullanılan ilaçların direnç geliştirebilecekleri düşüncesiyle, bazen antelmentikleri (antiparaziter ilaçları) değiştirerek kullanmak gerekebilir.
Çene altı ödemlerine geniş açıdan ve tüm belirtiler ile birlikte bakmak şarttır.
